Zaparcia – kobiecy problem

Zaparcia są poważnym problemem zdrowotnym w wielu krajach i cierpią na nie miliony ludzi, w większości kobiet.

Ocenia się, że w krajach europejskich dolegliwość ta dotyka ponad 20 % populacji i tyleż samo, doraźnie albo okresowo, korzysta ze środków przeczyszczających. Ich długotrwałe nadużywanie prowadzi jednak do poważnych powikłań zdrowotnych, objawiających się rozleniwieniem pracy jelit, niedoborem składników mineralnych i witamin A, E, D i K oraz białka.

Przyczyny zaparć
Powody zaparć są różnorodne i zawsze wymagają diagnozy lekarskiej. Niekiedy mogą być objawem choroby organicznej, na przykład niedoczynności tarczycy, depresji czy cukrzycy; mogą również wywoływać je leki. Mimo to najczęstszą przyczyną zaparć jest nieprawidłowy tryb życia i zła dieta, przede wszystkim pośpiech, stres, brak aktywności fizycznej, świadome tłumienie odruchu wypróżnienia, brak błonnika w diecie, zbyt szybkie jedzenie i korzystanie z żywności wygodnej do przygotowania. Zaparciom szczególnie sprzyja dieta bogata w cukier, białą mąkę, tłuszcze, czekoladę, jaja, tłuste mięsa, przy małej ilości warzyw dostarczających błonnika.

Amerykańskie Towarzystwo Gastroenterologiczne do przyczyn  wywołujących zaparcia zalicza również:
– siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej (aktywność fizyczna umożliwia naturalne przesuwanie się treści pokarmowej w dół i pozbywanie się gazów);
– zespół jelita drażliwego (typu zatarciowego);
– częste podróże, zmiany kuchni, wody, pokonywanie stref czasowych;
– nadużywanie środków przeczyszczających, prowadzące do utraty wrażliwości jelit;
– ciąża;
– hemoroidy;
– nadwaga i otyłość;
– jadłowstręt psychiczny;
– odwodnienia po uporczywych wymiotach i biegunce;
– częste spożywanie leków kupowanych bez recepty na codzienne dolegliwości, których wpływ jest bagatelizowany przez pacjentów i lekarzy; należą do nich:
– środki na popularną zgagę, niestrawność czy zatrucia pokarmowe (Alugastrin i inne preparaty z glinem);
– leki rozkurczowe stosowane w napadach kolki wątrobowej czy nerkowej (np. No-spa);
– leki przeciwdepresyjne oraz uspokajające;
– preparaty żelaza stosowane w niedokrwistości;
– leki przeciwpadaczkowe i stosowane w chorobie Parkinsona;
– leki przeciwbólowe narkotyczne, efedryna, kodeina.

Najlepiej zapobiegać
Właściwie skomponowana dieta pozwala zapobiec zaparciom, a nawet je wyleczyć. Polega ona na przywróceniu odpowiedniej częstości posiłków oraz wzbogaceniu ich zarówno w mleczne produkty fermentowane, jak i te, które dostarczają odpowiednich włókien roślinnych. Aby skrócić czas przebywania strawionego pokarmu w jelicie grubym, wskazane jest jedzenie często niewielkich posiłków, wśród których obowiązkowo musi się znaleźć śniadanie. Dzięki spożyciu porannego posiłku przewód pokarmowy budzi się do życia i trawienia. W ciągu dnia natomiast następuje wzrost czynności motorycznej i wydzielniczej przewodu pokarmowego, który wydziela 11 litrów płynów potrzebnych do trawienia. Posiłki (dotyczy to szczególnie śniadania) powinno się spożywać wolno, bez pośpiechu, czytania prasy i oglądania telewizji.
Wskazania żywieniowe zależą od typu zaparć. Inne będą zalecenia w przypadku zaparć stolca ze skłonnością do skurczów jelit (tzw. zaparcia spastyczne), inne dla osób z osłabioną perystaltyką jelit (tzw. zaparcia atoniczne).

Produkty dostarczające błonnika
Błonnik pokarmowy jest najważniejszym składnikiem potrzebnym do prawidłowej pracy jelit, mimo że nie dostarcza kalorii, witamin ani składników mineralnych. Nie tylko wspiera pracę jelita grubego, ale także chroni organizm przed chorobami cywilizacyjnymi. Mała zawartość błonnika w diecie przy dużej ilości spożytych tłuszczy zwiększa stężenie cholesterolu we krwi, sprzyjając rozwojowi miażdżycy Niskie spożycie błonnika pokarmowego zwiększa ryzyko rozwoju chorób przewodu pokarmowego, takich jak schorzenia jelit (hemoroidy, uchyłkowatość jelita grubego, szczelina odbytu), kamica żółciowa, otyłość i cukrzyca typu II.
Przyjmuje się, że aby jelito grube prawidłowo pracowało, w diecie powinno się znaleźć 35 g błonnika dziennie, natomiast przy zaparciach ilość ta powinna być większa i wynosić 50-70 g.

Produkty, które dostarczają błonnika, to (w gramach/100 g):
otręby pszenne 42,4
siemię lniane 28
jabłka suszone 10
płatki jęczmienne 9,6
śliwki suszone  9,4
porzeczki ok. 7,6
płatki owsiane 6,9
kasza gryczana 5,9
chleb żytni razowy 5,9
bułka grahamka 5,4
gruszka 2,1
jabłko 2
grejpfrut 1,9
ziemniaki 1,8

Zwiększenie zawartości błonnika w diecie powinno się odbywać stopniowo. Na początku należy jeść warzywa gotowane i przecierane, a dopiero kiedy przewód pokarmowy się przyzwyczai, do jadłospisu wolno wprowadzić surówki. Jeśli i one nie powodują wzdęć, można spróbować jeść śliwki suszone i otręby pszenne. Jeśli chodzi o otręby, trzeba pamiętać o piciu dużej ilości wody. Zwiększa ona objętość stolca i zapobiega powstawaniu wzdęć. Trzeba również wiedzieć, że błonnik błonnikowi nie jest równy. Twardy błonnik z otrąb będzie pobudzał ruchy robaczkowe jelit, drażniąc go, natomiast miękki błonnik pochodzący z warzyw i jabłek będzie tylko zwiększał objętość treści pokarmowej i „wyłapywał” wszystkie toksyny.

„Babcine” sposoby radzenia sobie z zaparciami
Nie są one oficjalnie polecane przez lekarzy (pewnie dlatego, że nie przeszły badań klinicznych), chociaż wielu z nich z praktyki wie, że w indywidualnych przypadkach mogą być pomocne. Nie są to jakieś wymyślne i skomplikowane kuracje wymagające trudnych do zdobycia produktów – po prostu uwzględniają jedzenie i picie odpowiednich produktów, takich jak suszone śliwki, winogrona i soki warzywne. Stosowane przez nasze babcie,  przynosiły ulgę w czasach, kiedy na rynku nie było jeszcze tylu cudownych specyfików ułatwiających wypróżnianie.  Ręczę za to, że po 1-2 tygodniach pomogą. Oto polecane sposoby:
– zjedz na czczo moczone przez noc w szklance wody 6-8 śliwki;
– wypij pół godziny przed śniadaniem szklankę soku z kwaszonej kapusty, ogórków lub kwaszonych buraków;
– zjedz na czczo jabłko lub dwa;
– dla odważnych: wypij na czczo i przed każdym posiłkiem ½ szklanki soku ze świeżo wyciskanych ziemniaków;
– wypij na czczo i przed każdym posiłkiem łyżeczkę oleju rycynowego;
– zjedz przed każdym posiłkiem 100-150 g winogron ze skórką (ok. 0,5 kg).

Iza Czajka