Już na drugiej randce słyszysz, że powinniście pojechać w romantyczną podróż do Paryża? Uważaj, to może być część strategii. Co jeszcze obieca ci narcyz?
Tekst: Sylwia Skorstad
Osoby narcystyczne są trudne w kontakcie. Mają wyolbrzymione poczucie własnej wartości, fantazjują na temat swojej wielkości, nie odczuwają empatii, wymagają podziwu i domagają się specjalnych uprawnień, wykorzystują innych do osiągania własnych celów, a jednocześnie zazdroszczą każdemu, kto odniósł sukces i wyobrażają sobie, że same są obiektem zazdrości. Jeśli te elementy występują jako utrwalone wzorce przeżywania i zachowania, mówimy już nie o cechach narcystycznych (te w różnych sytuacjach przejawia wielu z nas, szczególnie w okresie dorastania), a o osobowości narcystycznej.
W polskim opracowaniu naukowym dotyczącym osobowości narcystycznej znajduje się następujący opis: „Można powiedzieć, że osoby narcystyczne to takie, które niemalże nie mają relacji z nikim innymi poza sobą lub żyją z innymi osobami, które sobie nie wyobrażają być bez nich.”
Narcyza czar
Na pierwszych etapach znajomości narcyz potrafi być osobą czarującą i błyskotliwą. Będzie cię słuchać z wielką uwagą, prawić ci komplementy, przesadnie podkreślać swoją admirację. Nigdy nie zabraknie mu dla ciebie czasu, energii ani uważnego zainteresowania. Możesz się poczuć jak ktoś, kto odnalazł bratnią duszę lub drugą połówkę jabłka.
Z czasem jednak zainteresowanie narcyza twoją osobą osłabnie. Tematy rozmów skoncentrują się już głównie na nim. Zacznie cię krytykować. Przestanie sobie radzić z twoją krytyką i na różne sposoby będzie cię karać za okazywanie mu dezaprobaty lub braku zainteresowania. Obrazi się, że nie roześmiałaś się z jego żartu i uzna za idiotkę, bo nie podzielasz jego krytycznego zdania wobec na przykład znanego aktora (bo zignorował jego prośbę o autograf). Możesz wtedy odnieść wrażenie, że to twoja wina i zdwoić wysiłki, by go zadowolić oraz odzyskać dawną sympatię. Na dłuższą metę nie masz szans powodzenia. Najprawdopodobniej narcyz wkrótce znajdzie sobie inny, równie „niepowtarzalny” obiekt zainteresowania.
Po czym poznać narcyza?
Narcyz nie ma wypisanej diagnozy na wizytówce ani nie wrzuca jej do opisu swojego profilu w aplikacji randkowej, co więcej, zwykle nie posiada świadomości swoich ograniczeń. Właściwie nie zdarza się, aby osoba narcystyczna zgłosiła się na terapię z podejrzeniem, iż cierpi na to zaburzenie. Jeśli w ogóle przychodzi do gabinetu psychologa lub psychiatry, zwykle dzieje się to w wyniku nalegań kogoś z otoczenia albo obniżonego nastroju spowodowanego brakiem zrozumienia u innych. Na terapie często trafiają natomiast bliscy osób narcystycznych, bowiem ich wysiłki naprawienia relacji spełzają na niczym, co staje się przyczyną dotkliwego cierpienia psychicznego.
Doktor Elinor Greenberg sugeruje, by za jeden z sygnałów alarmowych uznawać pospieszne tworzenie wizji wspólnej, świetlanej przyszłości. Jej zdaniem osoby narcystyczne zacieśniają romantyczne relacje o wiele szybciej niż podpowiada to logika. Faza poznawania się, jaka w przeciętym związku trwa kilka tygodni lub miesięcy, u nich może zająć kilka dni. Greenberg nazywa to „randkowaniem na adrenalinie”. Narcyz pragnie jak najszybciej zdobyć całkowite zainteresowanie romantycznego partnera, choć sam nie ma pewności, czy jest zainteresowany. Dopiero, gdy zyska pewność, że jesteś „all in”, dokonuje ewaluacji, zwykle na twoją niekorzyść.
Aby cię zdobyć, może z marszu roztaczać kuszące wizje wspólnych egzotycznych wakacji, spektakularnego ślubu, małego domku z ogrodem i sielskiego wychowywania dzieci. Zaproponuje wycieczkę do Paryża, zaprosi jako partnerkę na rodzinne spotkanie, obieca, że kupi bilety na twój wymarzony koncert. Najczęściej zrobi to szczerze, nie zdając sobie sprawy, iż jest to element jego strategii. Faktycznie może w danej chwili wierzyć, że powinniście razem podziwiać wieżę Eiffla, sadzić tulipany we wspólnym ogrodzie oraz żyć razem długo i szczęśliwie. Jednak potem, tak samo szybko i łatwo, jak złożył propozycję, wycofa się z niej. Nie będzie w tym widział nic dziwnego. Od razu zracjonalizuje nowe emocje, twierdząc na przykład, że go rozczarowałaś, pomylił się co do ciebie i tak naprawdę niczego ci nigdy nie obiecywał.
Bilet do Paryża
Co robić, gdy podejrzewasz, że stałaś się obiektem zainteresowania kogoś o osobowości narcystycznej? Bądź ostrożna i krytyczna. Zastanów się, czy aby na pewno jesteście połówkami tego samego jabłka. Nie daj się utopić w fontannie komplementów, choć taka zaangażowana atencja może być bardzo dowartościowująca. Sprawdzaj, czy twój adorator często zmienia zdanie w różnych sprawach i czy przytakuje ci entuzjastycznie, cokolwiek powiesz. Jeśli na przykład jednego dnia oznajmisz, że uwielbiasz komedie romantyczne, a drugiego, że ich nie cierpisz, nie tylko nie będzie widział w tym nic dziwnego, ale jeszcze uzna, iż obie postawy są zachwycające.
Jeśli kusi cię wizja wyjazdu do Paryża, pamiętaj, że w taką podróż możesz się wybrać sama. Wystarczy po prostu odłożyć na bilet i hotel. Nie trzeba dużo więcej.
Źródła: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/zaburzenia_osobowosci/74485,osobowosc-narcystyczna