Na całym świecie 10 września obchodzimy Dzień Zapobiegania Samobójstwom. Decyzja o targnięciu się na swoje życie dotyczy często bardzo młodych osób, a nawet dzieci. Ostatnie dane dotyczące liczby samobójstw i prób samobójczych, szczególnie wśród osób nieletnich, są alarmujące – według danych pozyskanych z wojewódzkich komend policji, w ubiegłym roku odnotowano wzrost prób samobójczych nastolatków o 150%.
Często próby te są wynikiem braku akceptacji w szkole, wykluczenia, wyśmiewania, agresji ze strony rówieśników, czyli tzw. szkolnego bullyingu. Bezpłatny serwis streamingowy ARTE.tv przygotował ważny i przejmujący dokument poświęcony temu problemowi. Można go zobaczyć pod linkiem: https://www.arte.tv/pl/videos/111752-005-A/re-szkolny-bullying/.
Trzy role w mobbingu
Z mobbingiem wiążą się trzy role: ofiara, sprawca i obserwator. Obserwator wyrządza taką samą krzywdę jak ten, kto atakuje. Może nawet większą, bo patrzy, ale nie wzywa pomocy. Szkoła powinna być bezpiecznym miejscem, które stwarza warunki do nauki, rozwoju i budowania przyjaźni. Jednak dla wielu dzieci szkolna codzienność jest horrorem. Zjawisko to często pozostaje niezauważone. Poszkodowani uczniowie bardzo rzadko opowiadają o doświadczanej przemocy rodzicom, przyjaciołom, czy nauczycielom. Wstyd jest tak silny, że winą obarczają siebie.
,,Wyszukują jakikolwiek powód, żeby cię zranić. To może być twój wygląd, inteligencja, ubiór albo twój gust. Istnieje 1000 różnych motywów, ale żaden z nich nie powinien być powodem mobbingu w szkole” – tak o szkole i swoich doświadczeniach opowiada Brian Giner. Kiedyś bał się pojawić na szkolnym korytarzu, dziś regularnie odwiedza szkoły – miejsca, które przez 12 lat były dla niego horrorem. Jest wolontariuszem i autorem książki ,,Pobity, ale niepokonany”. Organizuje warsztaty o mobbingu dla uczniów w Hiszpanii. Szkoła powinna być bezpiecznym miejscem dla dzieci. Miejscem nauki i ich osobistego i społecznego rozwoju. Odtrącone i dręczone, niektóre dzieci przeżywają szkolną codzienność jako koszmar.
Według raportów ONZ, aż co trzeci uczeń i uczennica doświadcza nękania w szkole. Przemoc przybiera formę zarówno przemocy psychicznej, jak i fizycznej, a jej ofiary często pozostają w cieniu, nieśmiało udostępniając swoje doświadczenia. Przełamanie wstydu i otwarta rozmowa na ten temat, stanowią klucz do zrozumienia i rozwiązania tego problemu. Jak podkreśla Tadeusz Dubicki, pedagog, ekspert ds. bezpieczeństwa osobistego: „Warto podkreślić, że agresor szkoli swój warsztat agresywnych zachowań najpierw na osobach najmniej podatnych i najbardziej niewinnych. Jeżeli nie zostanie powstrzymany w porę jego agresja i powszechne przyzwolenie na takie działania powoduje, że jego postawa agresywna jeszcze bardziej się umacnia.”
Pedagodzy, wychowawcy i psychologowie szkolni powinni współpracować, aby tworzyć otoczenie sprzyjające emocjonalnemu bezpieczeństwu dzieci. Poznanie specyficznych potrzeb każdego dziecka i dostosowanie metod pomocy może okazać się kluczowe. – „Często zdarza się, że dzieci nie dzielą się swoimi problemami i oddzielają się od rówieśników, obarczając się winą za to co przeżywają. Takie zachowanie powinno być traktowane jako alarmujący sygnał dla pedagogów, wychowawców i psychologa szkolnego. Rozpoznanie przyczyn takiej sytuacji oraz udzielenie pomocy jest wówczas priorytetem. Rozmaite czynniki mogą wpływać na tę sytuację. Nierzadko jest to związane z problemami w rodzinie, niską samooceną, a także traumatycznymi przeżyciami, które dziecko doświadczyło lub nadal przeżywa. Właściwe wsparcie powinno koncentrować się na identyfikacji źródeł problemów oraz pomocy w ich pokonaniu. Kolejnym kluczowym aspektem wsparcia dla dzieci jest rola grupy rówieśniczej w szkole. Dzieci powinny być zachęcane do uczestnictwa w różnego rodzaju aktywnościach grupowych, takich jak koła teatralne czy sportowe, aby mogły poczuć się zaakceptowane i potrzebne. Tego rodzaju zaangażowanie sprzyja wzrostowi ich samooceny oraz integracji w środowisku szkolnym. Poprzez uczestnictwo w takich grupach, dzieci doświadczają poczucia ważności i zostają zauważone, co wpływa na ich samoocenę” – dodaje Tadeusz Dubicki.
Wraz z początkiem roku szkolnego, kwestia zapewnienia bezpieczeństwa oraz udzielenia pomocy dzieciom powinna zostać priorytetem wszystkich placówek szkolnych. Dokument ,,Szkolny bullying” dostępny na darmowej platformie ukazuje druzgocącą rzeczywistość przemocy w szkole. Problem ten nie dotyka włącznie dzieci w Hiszpanii, dotyczy uczniów z całego świata.