Dzisiejsze warunki gospodarcze i trendy rynku pracy wskazują, że będziemy pracować dłużej, a pokolenie silver będzie schodziło z rynku pracy później, niż miało to miejsce w przeszłości. To może być wyzwanie, biorąc pod uwagę, że – jak wynika z najnowszego badania Pracuj.pl – aż 33% ogółu badanych i 73% respondentów w wieku 55-65 lat w poszukiwaniach pracy odczuwa trudności związane z wiekiem. Jak przedstawiciele pokolenia silver oceniają swoją pozycję na dzisiejszym rynku pracy?
Starzenie się społeczeństwa to trend demograficzny obserwowany w wielu krajach na całym świecie, a jego konsekwencje dla rynku pracy i gospodarki są znaczące. Spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym i zwiększenie liczby osób starszych stawia przed gospodarkami wiele wyzwań.
Niedobór pracowników spowodowany zmianami demograficznymi może prowadzić do wzrostu zapotrzebowania na starszych pracowników. Wiele badań i raportów sugeruje, że aktywizacja osób starszych, które są zdolne i chcą pracować, może być kluczowym elementem strategii łagodzenia skutków tego niedoboru. Osoby te przynoszą ze sobą do firm cenne doświadczenie zawodowe, umiejętności interpersonalne i wiedzę specjalistyczną, które mogą być bardzo wartościowe dla pracodawców.
To, jak wygląda sytuacja osób starszych na dzisiejszym rynku pracy, w swoim najnowszym badaniu, z marca 2024 roku sprawdził serwis Pracuj.pl. Badanie wykonano na próbie 2059 Polaków w wieku 18-65, a struktura próby była kontrolowana biorąc pod uwagę płeć, wiek i wielkość miejscowości zamieszkania odpowiadających.
Niska mobilność zawodowa starszych pracowników
Analiza danych dotyczących ostatniej zmiany pracy przez osoby w najstarszej badanej grupie wiekowej aktywnych pracowników (55-65 lat) wskazuje, że większość z nich nie zmieniała pracy od ponad 10 lat (58%). Jest to znacznie dłuższy okres stabilności zatrudnienia w porównaniu z młodszymi grupami wiekowymi, co odzwierciedla mniejszą mobilność zawodową wśród starszych pracowników.
14% respondentów z pokolenia silver zmieniło pracę w okresie ponad 5 do 10 lat temu, 11% w ciągu ostatnich 3 do 5 lat, a 7% w ciągu ostatnich 1 do 2 lat. Znacznie mniejszy odsetek osób w wieku 55-65 lat zmieniał pracę w niedawnym okresie – decyzje o zmianie miejsca zatrudnienia są podejmowane przez nich znacznie rzadziej niż przez młodsze pokolenia. Tylko 1,7% badanych silversów zmieniło pracę w ciągu ostatnich trzech miesięcy od momentu przeprowadzenia badania.
„Najnowsze wyniki badań Pracuj.pl podkreślają wyzwania związane z aktywizacją zawodową osób starszych. Ma to znaczenie zwłaszcza w kontekście dynamicznie zmieniającego się rynku pracy, który wymaga od pracowników ciągłego dostosowywania się do nowych warunków i możliwości zawodowych. W świetle starzenia się społeczeństwa i przewidywanego niedoboru pracowników, kluczowe będzie stworzenie strategii zachęcających do dłuższej aktywności zawodowej osób starszych, zarówno poprzez elastyczne formy zatrudnienia, jak i poprzez inwestycje w rozwój ich umiejętności i kompetencji. Takie podejście może nie tylko zwiększyć ich mobilność na rynku pracy, ale również pomóc w łagodzeniu skutków zmian demograficznych” – mówi Kalina Walento-Furmańska, ekspertka ds. rekrutacji w Pracuj.pl.
Korzyści z zawodowej aktywizacji pokolenia silver
Korzyści związane z aktywizacją starszych pokoleń są niezaprzeczalne. Przede wszystkim, jak już wspomniano, w długiej perspektywie ta grupa może wpłynąć na zmniejszenie niedoboru pracowników – szczególnie w sektorach, gdzie brakuje wykwalifikowanej kadry. Co więcej, starsi pracownicy mogą pełnić rolę mentorów dla swoich młodszych kolegów, przekazując im swoją wiedzę i doświadczenie.
„Już sama różnorodność wiekowa w miejscu pracy może sprzyjać innowacyjności i kreatywności, a także lepszemu zrozumieniu potrzeb różnych grup klientów. To z perspektywy firm duża wartość. Jednak, co może się okazać szczególnie interesujące dla organizacji, starsi pracownicy często charakteryzują się większą stabilnością zatrudnienia i lojalnością wobec pracodawcy. Wynika to z najnowszego badania Pracuj.pl, ale także z poprzednich pomiarów, których wyniki jasno wskazywały, że lojalność to cecha, która charakteryzuje to pokolenie jak żadne inne – jako swój atut wskazało ją aż 53% badanych w wieku 55-65 lat” – dodaje Alina Michałek, Ekspertka ds. rekrutacji w Pracuj.pl.
Problematyka wieku w procesach rekrutacji jest niewątpliwie widoczna na rodzimym rynku pracy. Potwierdza to fakt, że aż 33% wszystkich respondentów doświadcza w życiu zawodowym trudności wynikających z ich wieku. To alarmujące odkrycie pokazuje, jak powszechne jest postrzeganie wieku jako bariery, co może przejawiać się faworyzowaniem kandydatów z innych grup wiekowych, podważaniem kompetencji ze względu na wiek, czy też wątpliwości co do dopasowania do kultury organizacyjnej.
Szczególnie uderzająca jest sytuacja osób w przedziale wiekowym 55-65 lat, wśród których aż 73% wskazało na odczuwanie trudności związanych z wiekiem w kontekście poszukiwania pracy. Tak wysoki odsetek w tej grupie wiekowej wskazuje na głęboko zakorzeniony stereotyp dotyczący starszych pracowników, co może prowadzić do nie tylko mniejszej liczby dedykowanych im ofert pracy, ale także do ograniczonego dostępu do szkoleń i rozwoju zawodowego.
„Faworyzowanie młodszych kandydatów, podważanie kompetencji starszych osób czy zakładanie, że starsi pracownicy są mniej elastyczni lub adaptowalni, to uprzedzenia, które mogą mieć poważne konsekwencje zarówno dla efektywności organizacji, jak i dla dobrostanu psychicznego starszych pracowników. Konieczne jest zwiększenie świadomości na temat wartości, jaką starsi pracownicy wnoszą do organizacji, a także budowanie bardziej inkluzywnych strategii rekrutacyjnych i polityk zatrudnienia, które będą wspierać różnorodność wiekową i przeciwdziałać stereotypom” – komentuje Alina Michałek, ekspertka ds. rekrutacji w Pracuj.pl.
Doświadczeni pracownicy, zestresowani kandydaci
Badania wskazują na kilka kluczowych trudności, z którymi spotykają się respondenci w najstarszej grupie wiekowej w kontekście poszukiwania pracy. Pośród pięciu najczęściej wskazywanych przez tę grupę problemów znalazł się m.in. stres związany z rozmową kwalifikacyjną, który jest wyzwaniem dla 44% badanych przedstawicieli pokolenia silver. Badanych w wieku 55-65 lat stres towarzyszy także kontaktom z rekruterem – tę odpowiedź wskazało aż 43% osób. Widoczna jest zatem pewna uniwersalność obaw związanych z początkowymi etapami procesu rekrutacyjnego, niezależnie od lat doświadczenia. Szczególnie odczuwalna wśród starszych badanych jest także niepewność związana z oczekiwaniem na decyzję rekrutacyjną – wskazuje ją 42% respondentów.
Warto podkreślić, że dla 35% przedstawicieli pokolenia silver już sama decyzja o zmianie pracy jest stresująca. Taki sam odsetek starszych pracowników wskazuje na niepewność co do swojej pozycji na tle innych kandydatów.
Wyniki badania przeprowadzonego przez Pracuj.pl sugerują, że najstarsza grupa badanych doświadcza podobnych trudności w procesie rekrutacji, co młodsze grupy, zmagając się ze stresem i niepewnością. Istotne jest zatem, aby pracodawcy i rekruterzy byli świadomi tych wyzwań i starali się je minimalizować, oferując wsparcie i jasne komunikaty na każdym etapie procesu rekrutacyjnego, szczególnie dla kandydatów starszych, którzy mogą potrzebować dodatkowego wsparcia w zrozumieniu nowoczesnych wymagań i oczekiwań.
Silversi – lojalni i zaangażowani, jak nikt inny
Choć zdarza się, że są niepewnymi kandydatami, to z pewnością są pewnymi pracownikami. Znaczna większość badanych z najstarszej aktywnej zawodowo grupy respondentów podkreśla, że w pracy cechuje ich wysokie zaangażowanie w wykonywane obowiązki (75%). Są ku temu powody – aż 61% osób w tej grupie zgadza się, że ich praca przynosi im satysfakcję i lubią ją wykonywać, co jest najwyższym wynikiem spośród wszystkich grup wiekowych. Aby to jednak miało miejsce, muszą zostać spełnione pewne czynniki, takie jak stabilność zatrudnienia, które dla badanych ma duże znaczenie. Na szczęście jednak duża część osób w wieku 55-65 lat (63%) zgadza się ze stwierdzeniem, że ich miejsce pracy jest stabilne.
Niestety wciąż mniej niż połowa przedstawicieli pokolenia silver (47%), czuje się doceniona w obecnym miejscu pracy. To wskazuje, że pracodawcy mają jeszcze wiele do zrobienia w zakresie uznania wkładu starszych pracowników. Warta przemyślenia przez pracodawców i managerów jest potrzeba lepszego rozpoznawania i nagradzania doświadczenia oraz wkładu starszych pracowników.
W obliczu starzenia się społeczeństwa, starsi pracownicy mogą stanowić kluczowy zasób dla rynku pracy przyszłości. Polityki i strategie przedsiębiorstw powinny uwzględniać konieczność aktywizacji tej grupy, oferując elastyczne formy zatrudnienia, szkolenia i możliwości rozwoju, aby w pełni wykorzystać ich potencjał. Długoterminowo, podejście to może przynieść korzyści zarówno dla organizacji i gospodarki, jak i dla samych pracowników, poprawiając jakość życia i zwiększając integrację społeczną.