Bolesne miesiączki, zmęczenie, dyskomfort? Dla wielu kobiet w Polsce to nie tylko „taka uroda”, ale endometrioza i jej objawy. Szczęśliwie, świadomość tej choroby rośnie, a wraz z nią możliwości leczenia. 30 marca przypada Światowy Dzień Endometriozy, która dotyczy nawet co dziesiątej Polki.
Endometrioza – co to właściwie jest?
„Endometrioza to przewlekła choroba, w której tkanka endometrium (błony śluzowej macicy) wszczepia się poza jamą macicy. Choroba dotyka 1 na 10 kobiet w wieku rozrodczym i może prowadzić do problemów z płodnością i przewlekłych objawów bólowych – wyjaśnia lek. med. Piotr Stec, specjalista ginekologii i położnictwa z LUX MED Szpital św. Elżbiety.
Zmiany endometrialne mogą występować w wielu lokalizacjach – od jajników, przez otrzewną, aż po obszar między pochwą a pęcherzem. Rzadziej dotyczą blizn pooperacyjnych czy klatki piersiowej. Choroba ma bardzo indywidualny przebieg – u jednej kobiety może dawać intensywne objawy, u innej rozwijać się niemal bezgłośnie.
Diagnoza bywa wyzwaniem – dlaczego?
W wielu przypadkach rozpoznanie endometriozy nie sprawia trudności – dobrze przeprowadzony wywiad oraz badanie ginekologiczne pozwalają lekarzowi zidentyfikować problem. Jednak nie zawsze jest to takie proste.
„Diagnostyka endometriozy w typowych przypadkach nie jest trudna, wywiad i badanie fizykalne nakierują na właściwe rozpoznanie a torbiele endometrialne łatwo zdiagnozujemy w USG ginekologicznym. Niestety u niektórych pacjentek objawy i wyniki podstawowych badań obrazowych nie są charakterystyczne, co komplikuje postawienie właściwej diagnozy” – tłumaczy ekspert. W takich przypadkach konieczne może być zastosowanie bardziej zaawansowanych metod obrazowania, np. rezonansu magnetycznego, a czasami również laparoskopii.
Jakie objawy powinny skłonić do konsultacji?
Ból w trakcie miesiączki, podczas współżycia, przy wypróżnianiu lub oddawaniu moczu – to najczęstsze objawy endometriozy. Czasem pojawiają się także problemy jelitowe, bóle promieniujące do kręgosłupa lub trudności z zajściem w ciążę. „Część powodowanych przez endometriozę objawów jest mniej oczywista i obejmuje problemy jelitowe, bóle promieniujące do kręgosłupa, dyskomfort podczas wypróżnień i oddawaniu moczu. Do tego dochodzą dolegliwości bólowe przed miesiączką, np. w trakcie owulacji” – podkreśla lekarz.
Nie warto zwlekać z konsultacją – im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym szybciej można wdrożyć leczenie poprawiające komfort życia.
Wyzwania, ale i ścieżki wsparcia
Endometrioza może wiązać się z różnymi trudnościami, jednak rosnąca świadomość społeczna i coraz szerszy dostęp do specjalistycznej opieki sprawiają, że coraz więcej kobiet otrzymuje pomoc szybciej niż jeszcze kilka lat temu. „Pacjentki cierpią na przewlekły i trudny do kontrolowania ból, co wpływa negatywnie na jakość życia. Często przez wiele lat mogą nie wiedzieć, że chorują na endometriozę, a przez to choroba może się nadal rozwijać i postępować” – wskazuje ekspert. Warto dodać, że trudności diagnostyczne coraz częściej są dostrzegane także przez środowisko medyczne, co zwiększa czujność lekarzy i poprawia wykrywalność.
Sposoby na łagodzenie objawów – nie tylko leki
Leczenie endometriozy nie zawsze oznacza farmakoterapię. Coraz częściej sięga się po metody wspierające – fizjoterapię, dietę i ćwiczenia. „Techniki radzenia sobie z bólem bez leków to przede wszystkim fizjoterapia. Dodatkowo można stosować interwencje zmniejszające stan zapalny wywołany przez endometriozę np. stosowanie diety przeciwzapalnej” – podkreśla ekspert.
Pacjentki mogą korzystać także z metod wspierających – jak joga, pilates, ćwiczenia oddechowe, pływanie czy łagodna aktywność aerobowa. Pomagają one nie tylko fizycznie, ale również emocjonalnie, redukując stres i napięcie mięśniowe.
Dieta – sprzymierzeniec w terapii?
W codziennym funkcjonowaniu z endometriozą bardzo ważne jest wspieranie organizmu od środka. „Dieta przeciwzapalna – np. śródziemnomorska, bogata w antyoksydanty, warzywa, owoce i nasiona, unikanie spożywania czerwonego mięsa, wysoce przetworzonej żywności, cukrów prostych, unikanie używek takich jak alkohol czy papierosy, odpowiednia suplementacja – szczególnie bogata w witaminę D3 oraz kwasy omega EPA/DHA, magnez czy kurkuminę” – wylicza lekarz. Taka dieta nie zastępuje leczenia, ale może wspomagać organizm i ograniczać nasilenie objawów.
Równowaga emocjonalna to też część leczenia
Wiele kobiet z endometriozą mierzy się nie tylko z bólem fizycznym, ale również psychicznym. Niezrozumienie, trudność w uzyskaniu diagnozy, frustracja – wszystko to może wpływać na samopoczucie. „Endometrioza wiąże się również z problemami zdrowia psychicznego, takimi jak depresja i lęk, oraz obniżoną jakością życia. Szacuje się, że aż dwie trzecie pacjentek z endometriozą doświadcza łagodnego lub silnego stresu psychicznego” – mówi lekarz.
Coraz więcej specjalistów podkreśla, że opieka psychologiczna powinna być integralną częścią leczenia – nie jako dodatek, ale element równoważny z terapią bólu czy leczeniem hormonalnym.
Co nowego w leczeniu?
Choć klasyczne terapie – hormonalna i chirurgiczna – wciąż stanowią podstawę leczenia, medycyna rozwija się w kierunku coraz bardziej precyzyjnych i zindywidualizowanych metod. „Wraz z postępem biotechnologii rośnie zainteresowanie nowatorskimi terapiami, takimi jak terapia fotodynamiczna (PDT), terapia cieplna (HTT), terapia genowa, metody immunoterapeutyczne, zastosowanie terapii komórkami macierzystymi oraz zaawansowane systemy dostarczania leków” – tłumaczy lekarz.
Choć większość z nich jest jeszcze na etapie badań, dają one nadzieję na przyszłość – zwłaszcza dla pacjentek z trudnym przebiegiem choroby.