Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest jednym z najpowszechniejszych wirusów przenoszonych drogą płciową, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Chociaż infekcja często przebiega bezobjawowo i organizm sam ją zwalcza, niektóre szczepy wirusa mogą powodować zmiany nowotworowe, m.in. raka szyjki macicy. Współczesna medycyna oferuje narzędzia w postaci szczepień, które mogą pomóc w zapobieganiu zakażeniu. Na szczepienie można zapisać się podczas wizyty u ginekologa.
Czym jest wirus HPV i jak się rozprzestrzenia?
Wirus brodawczaka ludzkiego to grupa ponad 100 różnych typów wirusów, z których część jest nieszkodliwa, a inne mogą prowadzić do zmian nowotworowych. HPV atakuje głównie skórę i błony śluzowe, w szczególności okolice narządów płciowych, jamy ustnej oraz gardła. Niektóre typy HPV, określane jako wysokiego ryzyka, są szczególnie groźne, ponieważ mogą wywoływać zmiany w komórkach prowadzące do nowotworów.
Zakażenie często przebiega bezobjawowo, stąd wiele osób nie zdaje sobie sprawy z bycia nosicielem. Drogi transmisji wirusa to:
- kontakt skóry ze skórą w obrębie narządów płciowych;
- seks waginalny, analny lub oralny;
- wspólne używanie akcesoriów seksualnych.
Wirus HPV jest bardzo powszechny, większość osób zostaje nim zakażona w pewnym momencie życia. Na zarażenie nie wpływa liczba partnerów seksualnych – wirusa można przenieść już podczas jednorazowego kontaktu intymnego. Prezerwatywy mogą ograniczyć ryzyko zakażenia, ale nie zapewniają pełnej ochrony, ponieważ wirus może przenosić się także przez kontakt z niezabezpieczonymi obszarami skóry.
Choroby, które wywołuje wirus HPV
Wirus brodawczaka ludzkiego zazwyczaj nie powoduje objawów i jest usuwany przez układ odpornościowy. W niektórych przypadkach może jednak prowadzić do poważnych schorzeń. Choroby wywoływane przez HPV:
- kłykciny kończyste – bezbolesne narośla na skórze okolic intymnych;
- nieprawidłowe zmiany komórkowe – które mogą przekształcić się w raka;
- nowotwory wysokiego ryzyka (rak szyjki macicy, rak odbytu, rak prącia, rak sromu i pochwy, niektóre nowotwory głowy i szyi).
Niektóre nowotwory związane z wirusem brodawczaka ludzkiego rozwijają się latami, co utrudnia wczesne wykrycie problemu. Elementem profilaktyki raka szyjki macicy są regularne badania cytologiczne i przesiewowe. Wykonuje je ginekolog we Wrocławiu i innych miastach.
Znaczenie szczepień przeciwko HPV
Szczepienia przeciw HPV chronią przed najbardziej niebezpiecznymi szczepami wirusa, które odpowiadają za większość przypadków raka szyjki macicy i innych nowotworów. Skuteczność szczepień wzrasta, gdy są podawane przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, ale przynoszą korzyści także osobom, które już miały kontakt z wirusem.
Dzięki składnikom szczepionki organizm jest przygotowany na walkę z wirusem brodawczaka ludzkiego, zanim dojdzie do jego rozprzestrzenienia. Szczepionka „uczy” układ odpornościowy rozpoznawać i zwalczać wybrane szczepy wirusa HPV. Osoby, którym zalecana jest wakcynacja przeciw HPV:
- dzieci w wieku 12–13 lat;
- osoby do 26. roku życia, które nie były szczepione w młodości;
- osoby z podwyższonym ryzykiem zakażenia HPV (np. mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami).
Szczepionka jest dobrze tolerowana, a skutki uboczne są łagodne i krótkotrwałe. Należą do nich ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, podwyższona temperatura czy osłabienie.
Szczepionkę przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego podaje się w postaci zastrzyku w ramię. Liczba dawek zależy od wieku i sprawności układu odpornościowego. Harmonogram szczepień zwykle przebiega według schematu:
- osoby poniżej 25 roku życia zazwyczaj otrzymują jedną dawkę;
- osoby w wieku od 25 do 45 lat zwykle otrzymują dwie dawki (podawane w odstępie od 6 miesięcy do 2 lat);
- osoby z osłabionym układem odpornościowym otrzymują trzy dawki (podawane w okresie 12 miesięcy).
Wakcynacja nie jest wskazana, jeśli u pacjenta wystąpiła wcześniej reakcja alergiczna na którykolwiek ze składników szczepionki. Informacji o składzie szczepionki udzieli lekarz.