Stalker to zwykle osoba, którą dobrze znamy. Narzuca się, uprzykrza życie,
grozi i obraża. Niełatwo się jej pozbyć, a jeszcze trudniej zrozumieć motywy
postępowania.
Tekst: Iza Kołodziej
Stalking to z definicji „złośliwe
i powtarzające się nagabywanie, naprzykrzanie
się czy prześladowanie”.
Z najnowszych amerykańskich
badań wynika, że doświadczyło
go przynajmniej raz w życiu
około 14% kobiet i 6% mężczyzn.
W Polsce podobne badania
prowadził Instytut Ekspertyz
Sądowych, uzyskując podobny
rezultat. Stalkingu w różnej
formie doświadczyło około
3 miliony Polaków.
Przynajmniej jedna czwarta prześladowczych działań stalkerów ma miejsce
w rzeczywistości wirtualnej. Celem stalkera jest przestraszyć, uprzykrzyć
życie i wyrządzić jak najwięcej psychicznej szkody. Zwykle nie da się go
pozbyć za pomocą rozmowy i racjonalnych argumentów. Należy się odwołać
do twardych środków perswazji, najlepiej z pomocą osób bliskich i policji.
Motywy stalkera
W USA na podstawie policyjnych danych statystycznych sporządzono typologię
stalkerów. Generalnie osoby notorycznie prześladujące innych można podzielić
na kilka grup w zależności od motywu działania.
Zemsta: stalker odgrywa się za prawdziwe lub wymyślone krzywdy – odrzucenie,
brak zainteresowania, zdradę, oszustwo, złamanie umowy. Bywa nieustępliwy
i pomysłowy w wymyślaniu sposobów na dręczenie ofiary. Najczęstszym
środkiem opresyjnym jest naruszanie reputacji osoby prześladowanej.
Pożądanie: prześladowca odczuwa pociąg seksualny wobec ofiary, chce ją mieć
dla siebie, z jej przyzwoleniem lub bez. Składa jej erotyczne propozycje, wysyła
swoje roznegliżowane zdjęcia, wypytuje o intymne szczegóły. Potrafi być czarujący,
przymilny i romantyczny, a za chwilę agresywny, wulgarny i niebezpieczny.
Motyw polityczny lub religijny: ten typ stalkerów prześladuje osoby
o odmiennych od swoich poglądach politycznych albo odmiennej religii.
Płeć, wiek i wygląd ofiary nie mają znaczenia. Stalker „zaangażowany”
prześladuje, bo nie może się pogodzić z faktem, że inni nie podzielają
jego wizji świata.
W blasku sławy: niektórzy stalkerzy odczuwają obsesyjne zainteresowanie
znanymi osobami. Pragną znaleźć się blisko za wszelką cenę, dotknąć porozmawiać,
zyskać chwilę uwagi lub przedmiot należący do uwielbianej gwiazdy. Aby zyskać
zainteresowanie, są gotowi użyć wielu środków, w tym przemocy. Na przykład
John Hinckley dokonał zamachu na prezydenta Ronalda Reagana, bo chciał
tym aktem zwrócić na siebie uwagę uwielbianej przez siebie aktorki Jodie Foster.
„Kochankowie
z księżyca”: jedyny
typ stalkingu, w jakim
celują kobiety. Stalkerka
tego rodzaju wierzy,
iż wybrana osoba jest
w niej zakochana,
musi to tylko „odkryć”,
w czym należy jej pomóc.
Na przykład prześladowczyni
prezentera telewizyjnego
Davida Lettermana włamała się do jego domu i jeździła jego samochodem twierdząc potem z uporem,
że jest jego „zapomnianą” żoną.
Mordercze zamiary: pewna grupa stalkerów jest śmiertelnie niebezpieczna.
Cześć morderstw poprzedza faza zaawansowanego stalkingu. Sprawca śledzi
i prześladuje ofiarę aż do dramatycznego finału. Jego motyw jest od początku
sprecyzowany, chodzi o znalezienie ofiary, którą można fizycznie skrzywdzić.
Kto prześladuje?
Typowy stalker:
- jest bezrobotny lub pracuje w niepełnym wymiarze;
- ma średnie lub wyższe wykształcenie;
- odznacza się większą od przeciętnej inteligencją;
- ma między 30 a 40 lat;
- jest mężczyzną (jedna czwarta stalkerów jest płci żeńskiej);
- cierpi na urojenia lub zaburzenia umiejętności społecznych,
jest narcyzem, socjopatą lub psychopatą; - jest znajomy ofiary, jej byłym partnerem, współpracownikiem,
kolegą lub sąsiadem.
Boimy się nieznanego, ale…
Kobiety pytane o stalking odpowiadają, że bardziej przeraża je możliwość
bycia prześladowaną przez kogoś obcego niż osobę znajomą. Wydaje się nam,
że znajomemu łatwiej wyperswadujemy niepożądane zachowania niż obcemu
prześladowcy. Ze statystyk policyjnych wynika jednak co innego. W przypadku
stalkingu prawdziwe zagrożenie stanowią osoby z naszego bliskiego otoczenia.
W Polsce stalking jest przestępstwem zagrożonym karą do 3 lat pozbawienia
wolności. Policja traktuje doniesienia na ten temat poważnie, około trzy czwarte
zgłoszeń znajduje potem finał w sądzie. Jeśli jesteś ofiarą uporczywego nękania,
nie wahaj się zgłosić się po pomoc.