Chociaż opalone ciało jest niekiedy uważane za bardziej atrakcyjne od alabastrowej bladości, to jednak nierozsądne dozowanie promieni słonecznych, może okazać się zgubne. Właściwa pielęgnacja skóry latem pozwoli, nie tylko zachować młody wygląd na dłużej, ale również uniknąć poważnych konsekwencji w postaci nowotworów skóry. O tym, jak należy zabezpieczyć skórę latem opowiada Dr Agnieszka Gruszczyńska-Bereza z Centrum kosmetyczno-dermatologicznego DER-MED w Krakowie.
Czym są zmiany barwnikowe?
Występowanie zmian barwnikowych skóry w naszej strefie klimatycznej jest częstym zjawiskiem. Zaliczamy tu np. piegi, plamy soczewicowate, brodawki łojotokowe i znamiona barwnikowe. Mogą one różnić się między sobą kolorem i kształtem. W zasadzie każdy człowiek ma przynajmniej kilka, kilkanaście zmian skórnych tego typu. Większość z nich jest bezpieczna, jednak niektóre pod wpływem działania niekorzystnych czynników, np. intensywnego nasłonecznienia, mogą przerodzić się w zmiany nowotworowe, w tym także w czerniaka.
Na jakie znamiona należy zwrócić szczególną uwagę?
Na uwagę zasługują przede wszystkim tzw. znamiona barwnikowe (atypowe, dysplastyczne). Mają one pewne charakterystyczne cechy, (np. nieregularne zabarwienie, asymetrię), które odróżniają je od tzw. znamion „bezpiecznych”. Niepokój powinny budzić te znamiona barwnikowe, których kształt nagle się zmienia, powiększają się, zmienia się zabarwienie, pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, krwawienie lub świąd. W takim przypadku absolutnie konieczna jest konsultacja dermatologiczna.
Czy znamiona, które ma się od urodzenia i do tej pory nie stwarzały problemów można uznać za bezpieczne?
Zdarza się, że wrodzone znamiona, zwłaszcza te, o brodawkującej powierzchni złośliwieją, dlatego skórze z dużą ilością znamion należy poświęcić więcej uwagi. W lecie konieczne jest stosowanie kremów z wysokim filtrem oraz ochranianie brodawkujących znamion przed intensywnym słońcem. Zalecane jest również unikanie solarium, a wszelkie niepokojące symptomy należy natychmiast zgłaszać lekarzowi.
Jak można usunąć znamię?
Należy zastanowić się czy jest taka potrzeba, a jeżeli już, to czy usunięcie ma być ze wskazań medycznych (ryzyko rozwoju zmiany złośliwej), czy tylko ze wskazań kosmetycznych- „defekt urody”. W przypadku podejrzenia nowotworu najbezpieczniejsze jest leczenie chirurgiczne, po którym wykonywane jest badanie histopatologiczne usuniętego materiału. Inne zmiany można zamrażać np. płynnym azotem lub leczyć elektrokoagulacją. Popularne są również metody laserowe, tych jednak nie stosujemy kiedy zachodzi podejrzenie zezłośliwienia zmiany skórnej.
Jakie badania należy wykonać przed usunięciem znamienia?
Zanim znamię zostanie usunięte, powinno być wstępnie zdiagnozowane np. za pomocą dermatoskopu. Na podstawie badania lekarz stwierdza, czy dane znamię jest bezpieczne, oraz dobiera odpowiednią terapię leczenia. Unowocześnienie i postęp technik mikroskopii powierzchniowej (dermatoskopii) stworzyły możliwość badania zmian barwnikowych skóry. Mikroskopia powierzchniowa jest metodą przydatną głównie do oceny i rozpoznawania zmian naczyniowych, barwnikowych skóry. Niewątpliwie zaletą tej metody badania jest jej bezinwazyjność i bezbolesność. Pragnę podkreślić, że badania dermatoskopowe znamion atypowych są jednym ze sposobów profilaktyki czerniaka, którego wciąż, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach choroby, nie potrafimy skutecznie leczyć.
Jakie są czynniki podwyższonego ryzyka wystąpienia czerniaka?
Narażone są w szczególności osoby o jasnej karnacji, niebieskich i szarych oczach z licznymi piegami. Badaniu należy poddać się również, jeżeli w rodzinie wystąpił przypadek czerniaka, na skórze występują liczne znamiona oraz inne zmiany barwnikowe, w młodości lub dzieciństwie osoby takie przebyły oparzenia słoneczne, a także często korzystają z solariów.
Czy przed usunięciem znamienia można pobrać jego wycinek do badań?
Po zabiegu chirurgicznym wykonuje się badanie histopatologiczne zmiany. Przed zabiegiem chirurgicznym korzystamy z analizy komputerowej (dermatoskopii). Tak więc nie pobieramy wycinka ze znamienia barwnikowego.
W jaki sposób leczy się czerniaka?
Czerniak to wyjątkowo trudny do wyleczenia nowotwór, jednak odpowiednia profilaktyka oraz wczesne rozpoznanie choroby, odgrywa niebagatelne znaczenie. Jeżeli zmiana zostanie usunięta dość szybko, możliwe jest całkowite wyleczenie pacjenta. Im dłużej się zwleka, tym bardziej wzrasta ryzyko przerzutów i nawrotów choroby. Leczenie polega w tym przypadku na chirurgicznym usunięciu czerniaka wraz z pewnym marginesem zdrowej skóry. W zależności od umiejscowienia nowotworu, konieczne może okazać się również usunięcie znajdujących się w pobliżu węzłów chłonnych. Po leczeniu pacjent powinien pozostać pod opieką dermatologa. Pragnę jednak podkreślić, że prawidłowo i wcześnie wykonany zabieg, pozwala na całkowite wyleczenie nowotworu.
Czy są jakieś metody zapobiegania powstawania znamion?
Właściwie powstawaniu znamion nie da się zapobiec. Niemniej jednak, zawsze należy z rozsądkiem korzystać ze słońca. Warto również ograniczyć korzystanie z solariów, stosować odpowiednie kremy z filtrami UVA i UVB.
Jakie zmiany skórne można usunąć w gabinecie kosmetycznym?
O ile usunięcie zmiany nie wymaga leczenia chirurgicznego, można ją usuwać również w gabinecie kosmetycznym. W DER-MEDzie już od kilku lat wykonywane są zabiegi kriochirurgii czy laseroterapii, które przynoszą dobre rezultaty nie wyłączając przy tym pacjentki z normalnego życia. Przed zabiegiem lekarze dokonują oceny zmian i decydują o sposobie ewentualnego usunięcia. Dzięki temu leczenie nie zagraża bezpieczeństwu ani zdrowiu pacjentów.
Na czym polega zabieg wymrażania?
Kriochirurgia polega na niszczeniu tkanki za pomocą jej zamrożenia przy użyciu np. podtlenku azotu. W efekcie następuje oddzielenie zmienionej chorobowo tkanki od zdrowej skóry. Technika ta może zostać użyta przy leczeniu m.in. brodawek wirusowych i łojotokowych, włókniaków, a nawet powierzchownych zmian nowotworowych. Jej zalety to wysoki stopień bezpieczeństwa, duża skuteczność oraz stosunkowo krótki czas zabiegu.
Kiedy można skorzystać z laseroterapii?
Dużą skuteczność metody laserowej obserwujemy przy usuwaniu takich zmian jak ostudy i plamy po słonecznej. Zaletą lasera jest możliwość indywidualnego dobrania jego parametrów, w zależności od rodzaju skóry i celowości leczenia. Każda z sesji trwa od 10 do 45 min w zależności od obszaru, na którym przeprowadzany jest zabieg. Dla uzyskania optymalnych efektów zaleca się wykonanie 3 do 5 zabiegów w odstępach 2-4 tygodniowych. Po laseroterapii organizm stopniowo regeneruje uszkodzone tkanki, a dodatkowo następuje pobudzenie kolagenu, co daje efekt wygładzenia i ujednolicenia kolorytu skóry. Metody tej nie stosujemy w przypadku podejrzenia nowotworu skóry.
Opracowała Marta Kwasek