Chociaż ludzki mózg w 80% jest zbudowany z wody, mieści w sobie około
100 miliardów neuronów. Pozwalają one na odbiór około 100 megabajtów
informacji na sekundę. Imponujące dane, prawda? Czas to wykorzystać!
Ludzki mózg to genialny instrument, który pozwala na odbieranie,
przetwarzanie oraz generowanie bodźców. Kieruje on również wszystkimi
procesami zachodzącymi w organizmie człowieka. Warto zatem na co dzień
wspomagać jego pracę.
Prawidłowa dieta
Po pierwsze, powinniśmy zadbać o odpowiednie „nakarmienie” naszego mózgu,
ponieważ dzięki zbilansowanej diecie może pracować efektywniej, szybciej
i sprawniej. Ośrodkowy układ nerwowy, w skład którego wchodzi mózg,
do odżywiania się wykorzystuje tlen oraz blisko połowę glukozy krążącej
we krwi. Nie oznacza to jednak, że powinniśmy spożywać duże ilości produktów
bogatych w cukry proste. Kluczowe m.in. dla mózgu jest natomiast utrzymanie
stałego poziomu glukozy we krwi, co zapewni regularne spożywanie posiłków
bazujących na produktach zbożowych, warzywach i owocach.
„Do efektywnego funkcjonowania ludzki mózg potrzebuje magnezu,
który odgrywa kluczową rolę w przewodnictwie nerwowym. Niezmiernie ważne
są również dobroczynne kwasy tłuszczowe z rodziny Omega-3. To one przyczyniają
się do rozwoju i utrzymania zdolności poznawczych, lepszego zapamiętywania,
chronią nas przed procesami starzenia mózgu, a także pomagają w zwiększeniu
objętości istoty szarej, szczególnie w regionach odpowiedzialnych za odczuwanie
szczęścia” – tłumaczy Katarzyna Zadka, specjalista ds. żywienia programu
edukacyjnego „Żyj smacznie i zdrowo”.
Karmiąc swój mózg, warto pamiętać także o produktach zawierających żelazo,
będące składnikiem hemoglobiny transportującej tlen do wszystkich komórek
naszego ciała, w tym mózgu. Niedobór żelaza może doprowadzić do rozwinięcia
się anemii, a w konsekwencji do niedotlenienia komórek organizmu
(w tym komórek mózgu). Niewystarczające dotlenienie to zaś zmniejszenie
sprawności fizycznej i umysłowej, osłabienie koncentracji oraz problemy
z pamięcią. Spożywając świeże warzywa, owoce i zioła dostarczymy sobie
cennych antyoksydantów (przeciwutleniaczy), które neutralizują wolne rodniki,
negatywnie wpływające na komórki ciała, także nerwowe, a ponadto wspomagają
zdolność zapamiętywania i uczenia się. Warzywa i owoce to także źródło kwasu
foliowego koniecznego do prawidłowego rozwoju mózgu człowieka już w łonie
matki. To dlatego kobietom w ciąży, a także wszystkim kobietom w wieku
rozrodczym zalecana jest dodatkowa suplementacja tego składnika. Pomocna
w zachowaniu dłuższej sprawności mózgu jest także lecytyna, którą znajdziemy
m.in. w jajach. Powinniśmy pamiętać również o odpowiednim nawodnieniu
organizmu. Nawet najmniejsze odwodnienie może przyczynić się do obniżenia
efektywności mózgu.
Aktywność fizyczna
Nasz mózg oprócz
odpowiedniej diety
do poprawnego
funkcjonowania potrzebuje
także ruchu. Istnieją badania,
sugerujące, że pod wpływem
aktywności ruchowej w mózgu
tworzą się nowe komórki
nerwowe, co pozytywnie
wpływa na zdolność uczenia
się i zapamiętywania.
Takie założenie mogą
potwierdzać badania
na modelu zwierzęcym przeprowadzone przez Timothego Bussey
z brytyjskiego Cambridge University. Uczony wykonał serię doświadczeń
na myszach podzielonych na dwie grupy: z dostępem do atrakcji umożliwiających
aktywność fizyczną zwierząt oraz bez. Po pewnym czasie Timothy Bussey
wyświetlał gryzoniom dwa identyczne kwadraty i zaczął je uczyć, według schematu:
jeśli mysz dotknęła lewej figury, dostawała słodki przysmak, jeśli prawej, pozostawała
bez nagrody. Otrzymał wyniki sugerujące, że gryzonie z grupy, która wcześniej miała
możliwość korzystania z atrakcji ruchowych, uczyły się szybciej, niż nieruszające
się myszy.
Sen i odpoczynek
Nie jest prawdą, że mózg człowieka podczas snu nie pracuje. W trakcie odpoczynku
„centrum dowodzenia” naszego organizmu nie tylko przetwarza wspomnienia,
ale również porządkuje wszystkie zebrane dane, pozbywając się tych niepotrzebnych.
Takie „porządkowanie” tego organu pozytywnie wpływa na kreatywne myślenie
oraz sprawia, iż posiadamy zdolność kojarzenia faktów. Odpowiednia ilość snu
ma zatem duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania człowieka. Osoby,
które gorzej sypiają mogą mieć duże problemy z efektywnością intelektualną,
a w przypadku dłuższej bezsenności, dochodzi również do osłabienia refleksu,
problemów z pamięcią, czy trudności w podejmowaniu decyzji. Brak odpowiedniej
regeneracji mózgu pozbawia człowieka również przyjemności i ogólnej radości
z życia. Warto, zatem odpowiednio się wysypiać, a gdy w ciągu dnia nasz organizm
domaga się drzemki – nie powinniśmy jej sobie odmawiać, jeśli mamy taką
możliwość. Kilkanaście minut snu pozytywnie wpłynie na samopoczucie
(obniża się poziom kortyzolu w organizmie, czyli hormonu stresu)
oraz poprawiają się procesy pamięciowe. Warto pamiętać jednak o tym,
by popołudniowy odpoczynek nie trwał dłużej niż 30 minut. Po tym czasie
z fazy REM (moment, w której mózg tworzy marzenia senne) wchodzimy
w etap głębokiego snu. Tak, więc gdy obudzimy się po drzemce dłuższej
niż 30 minut, będziemy bardzo zmęczeni i powrót do optymalnej
formy zajmie nam nawet kilkanaście minut. Krótszy sen sprawi,
że obudzimy się pełni energii i gotowi do pracy.
Nauka i… muzyka
Tak jak ćwiczenia fizyczne
kształtują naszą sylwetkę,
tak samo odpowiedni czas
poświęcony na poprawianie
sprawności naszego mózgu
pozytywnie wpływa na niektóre
jego rejony. Udowodniono,
że np. nauka języków obcych
zmienia mózg strukturalnie
i funkcjonalnie. Zwiększa się,
bowiem liczba połączeń między
komórkami nerwowymi
oraz między różnymi
regionami mózgu. Dzięki temu
nawet odległe ośrodki mogą
się ze sobą znakomicie kontaktować, co wpływa na szybszą i bardziej efektywną
pracę całego mózgu. Zatem – im więcej się uczymy i trenujemy nasz umysł,
tym więcej komórek nerwowych oraz połączeń między nimi. Po intensywnej
nauce natomiast – powinniśmy odpocząć, ponieważ wspomoże to pracę
naczelnego organu naszego dowodzenia. Dobrą formą relaksu będzie słuchanie
muzyki. Powszechne przekonanie o pozytywnym oddziaływaniu ulubionych
melodii na organizm człowieka znalazło odzwierciedlenie w badaniach.
Wykazano w nich, że bodźce słuchowe dynamizują impulsację neuronów
w korze mózgowej. Dzięki temu w organizmie zachodzą pozytywne zmiany,
takie jak: poprawa procesów pamięciowych, wzrost kreatywności,
harmonizowanie napięcia mięśniowego, opóźnienie objawów zmęczenia
oraz poprawa koordynacji ruchowej.