W 2023 roku ojcowie w Polsce zyskali prawo do przysługujących tylko im urlopów rodzicielskich i opiekuńczych. Jak wynika z danych ZUS, w 2023 roku z prawa tego skorzystało 19 tys. ojców, czyli 7% uprawnionych, a w okresie od stycznia do maja 2024 -16,2 tys., czyli ponad 15% uprawnionych. Statystyki te zainspirowały OLX do zbadania tematu „tata na urlopie” i stworzenia raportu, którego celem było uzyskanie informacji na temat postaw, opinii oraz stosunku Polaków do kwestii związanych ze współdzieleniem opieki nad dziećmi.
Tata na urlopie
W 2023 roku, w wyniku implementacji dyrektywy work-life balance, znowelizowano kodeks pracy. Na mocy nowych przepisów mężczyźni uzyskali prawa do urlopów, które sprzyjać miały ich większemu zaangażowaniu w opiekę nad dziećmi. Mowa o 9 tygodniach nietransferowalnego urlopu rodzicielskiego tylko dla ojców. W ubiegłym roku z prawa tego skorzystało 7% ojców, a w pierwszych pięciu miesiącach 2024 r. było to już 15% uprawnionych mężczyzn. Chociaż trend jest wzrostowy, to można się było spodziewać, że ojcowie chętniej będą korzystali z przysługujących im praw. Zwłaszcza, że jak wynika z badania zrealizowanego przez Minds&Roses na zlecenie OLX, beneficjentami współdzielenia opieki są dziecko, rodzice, pracodawca, ale też całe społeczeństwo. Doskonale ilustrują to wyniki zaprezentowane w raporcie.
69% ankietowanych jest zdania, że współdzielenie opieki nad małym dzieckiem umożliwia matkom rozwój zawodowy, co może mieć istotny wpływ na zmniejszenie „kary za macierzyństwo”. Ankietowani uważają również, że włączanie ojców w opiekę to krok w kierunku nowoczesnego, opartego na partnerstwie, modelu rodziny, czy związku. Ponad 73% badanych wskazuje, że ojciec na urlopie gwarantuje równiejszy podział obowiązków domowych.
„Urlop rodzicielski, podczas którego tata zajmuje się dzieckiem samodzielnie bez mamy, to czas, w którym ma on szansę na zwiększenie swoich kompetencji rodzicielskich. A to przekłada się na jego pewność siebie w obszarze zajmowania się dzieckiem. Korzyści dla dzieci z tytułu zaangażowania obojga rodziców są dobrze zbadane i jednoznaczne. Inne badania wskazują też, że na tej relacji zyskują mężczyźni. To nie tylko zaspokaja ich potrzeby psychologiczne, ale również przyczynia się do ich satysfakcji” – mówi Sylwia Ziemacka z Fundacji Share the Care.
Deklaracje z rzeczywistość – czyli kilka słów o relacjach partnerskich
Budowanie relacji opartych na zasadach partnerskich wymaga podejścia holistycznego, uwzględniającego potrzeby, oczekiwania, ambicje i aspiracje każdej ze stron. Ale równie istotnym jak zrozumienie, jest przywiązanie do tradycji. Doskonale widać to na przykładzie badania zrealizowanego na zlecenie OLX. Na pytanie o to, jaki model związku ankietowani uznają za najlepszy, zdecydowana większość (76%) odpowiedziała, że taki, w którym partnerzy wykonują pracę zawodową i równo dzielą się obowiązkami domowymi. Kiedy jednak ci sami ankietowani zostali zapytani o to, jakie role powinni pełnić mężczyźni – 72% badanych wskazało, że powinni oni przede wszystkim być wsparciem psychicznym dla żony czy partnerki oraz dbać o bezpieczeństwo finansowe rodziny. Kobiety zaś powinny opiekować się dziećmi (65%), dbać o ich rozwój psychiczny i fizyczny (60%) oraz troszczyć się o porządek w domu (55%). Dane te pokazują, że mimo deklaracji partnerstwa, przywiązanie do tradycyjnego podziału ról jest w nas bardzo mocno zakorzenione. I to przywiązanie do tradycji może być jedną z barier, która powstrzymuje ojców przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z prawa do urlopu rodzicielskiego. Ale jak podkreślają autorzy raportu barier tych jest zdecydowanie więcej.
„Chcemy wykorzystać pozycję rynkową OLX Praca, aby informować i edukować społeczeństwo w ważnych, mających wpływ na wiele obszarów naszego życia, kwestiach. Dlatego też często zwracamy uwagę na istotne z jego perspektywy zagadnienia, prezentując równocześnie przykłady dobrych praktyk. Tak też stało się w przypadku wykorzystywania przez ojców przysługujących im praw do urlopów rodzicielskich. Chcemy pokazać wielowymiarowe korzyści wynikające z takich decyzji. Mamy jednak świadomość, że współdzielenie opieki nad małymi dziećmi jest kwestią indywidualną, zależną od wielu czynników, dlatego szanujemy każdy wybór, którego dokonują rodzice” — komentuje Artur Kołpowski, Jobs and Services Director w OLX.
Nowelizacja kodeksu pracy to dopiero początek drogi
Wprowadzenie dyrektywy work-life balance służyć ma wspieraniu rodziców, a tym samym wpłynąć na poprawę sytuacji na rynku pracy. Potrzebne są jednak dalsze zmiany. Najistotniejszą z nich będzie likwidacja różnic między wynagrodzeniem kobiet i mężczyzn, która według Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki wynosiła średnio 4,8% na niekorzyść kobiet (w sektorze prywatnym aż 12,9%). Znaczący udział w procesie tych zmian mają również firmy. Już teraz te z nich, które podjęły odpowiednie kroki i wypracowały skuteczne strategie dbania o swoich pracowników, osiągają lepsze wyniki biznesowe.