Poznaj typowe metody stosowane przez manipulatorów, by skuteczniej się przed nimi bronić.
Tekst: Iza Kołodziej
To, że padliśmy ofiarami emocjonalnej manipulacji, czyli daliśmy się przekonać do tego, aby z własnej woli realizować cele manipulatora, często uzmysławiamy sobie dopiero po fakcie. Psychologiczne naciski bywają subtelne i niełatwe do przejrzenia na pierwszy rzut oka.
Ludzie próbują nami manipulować z różnych powodów: dla osobistych korzyści, osiągnięcia satysfakcji z poczucia siły i kontroli, aby zyskać przywileje, współczucie lub opiekę itp. Niekiedy powód jest banalny – ktoś chce coś nam sprzedać, przedstawić siebie w lepszym świetle naszym kosztem lub ułatwić sobie życie. Nie zawsze manipulacja jest świadomym działaniem, wszyscy mamy tendencje do testowania granic w kontakcie z innymi ludźmi. Dokąd nie dostajemy sygnałów, że je przekraczamy, lubimy myśleć, że zachowujemy się w porządku.
Aby móc skutecznie przeciwdziałać manipulacji, warto poznać środki, jakimi nierzadko posługują się osoby pragnące nas skłonić do realizowania ich celów.
- Przesada
Manipulatorzy uwielbiają robić „z igły widły”. Potrafią przedstawić drobne przewinienie w takim świetle, by wyglądało jak trudna do wybaczenia zbrodnia. Często używają zwrotów w rodzaju: „nie rozumiem, jak możesz żyć, z tym co zrobiłeś”, „na twoim miejscu spaliłbym się ze wstydu”, „tylko ktoś naprawdę okrutny potrafi zrobić/powiedzieć coś takiego”. Celem jest wzbudzenie w tobie poczucia winy, dzięki czemu potem łatwiej będzie cię skłonić do konkretnych zachowań.
- Odrzucanie niuansów
Manipulator lubi przedstawiać sytuacje sporne w taki sposób, by wydawały się wyłącznie czarno-białe. Żadnych niuansów, usprawiedliwień i odmiennych punktów widzenia. Dla manipulatora istnieje wyłącznie jedna wersja wydarzeń. Gdy próbujesz się z nią nie zgodzić i zaprezentować własną, to słyszysz, że „z tobą nie da się rozmawiać”.
- Generalizowanie
Jeśli często podczas sporu słyszysz od kogoś takie słowa jak: „nigdy” i „zawsze”, zastanów się, czy nie jest to próba manipulacji. Osoby mające tendencję do stosowania emocjonalnych szantaży, często próbują udowodnić, iż incydentalne zdarzenie było częścią większego schematu.
- Szukanie bezpiecznego terytorium
Osoba pragnąca uzyskać nad tobą dowolny rodzaj kontroli zwykle potrzebuje bezpiecznego miejsca do swoich działań. Rzadko zatem podejmuje próbę manipulacji w otoczeniu innych ludzi, szczególnie przyjaznych tobie. Najczęściej wybiera odosobnione miejsce, aby przepuścić atak – swoje biuro, domowe zacisze, swój samochód.
- Posługiwanie się kłamstwem
Większość z nas ucieka się do kłamstwa tylko w wyjątkowych wypadkach, zwykle w poczuciu silnego zagrożenia. Każdy, kto z sukcesem zakończył etap dorastania, rozumie, że naginanie prawdy odbiera mu powagę, naraża na utratę twarzy i w końcu obraca się przeciwko niemu. Manipulatorzy jednak nie wahają się oszukiwać, przeinaczać fakty, mówić półprawdy i koloryzować na potęgę.
- Oczekiwanie decyzji natychmiast
Ten trik jest z takim samym powodzeniem stosowany w agresywnej sprzedaży, jak i emocjonalnych potyczkach między partnerami. Jeśli ktoś odmawia ci czasu do zastanowienia się, choć teoretycznie jest to nie tylko możliwe, a nawet wskazane, możliwe, że masz do czynienia z próbą manipulacji.