Według World Kidney Day Foundation choroby nerek dotyczą ok. 850 milionów ludzi na całym świecie, z czego ogromna część nie jest nawet zdiagnozowana! Szacuje się, że w naszym kraju na przewlekłą chorobę nerek cierpi ponad 4 miliony Polaków, z czego 90 procent z nich nie jest tego świadoma. Eksperci oraz członkowie Koalicji na rzecz Przewlekłej Choroby Nerek w ramach kampanii społecznej Otwórz Serce Na Nerki apelują do społeczeństwa: #ZbadajNerki i uprzedź chorobę.
Nerki chorują po cichu
Nerki pełnią kluczową rolę w naszym organizmie. Wiele osób słusznie utożsamia je z funkcją filtracyjną i produkcją moczu, jednak nie są to ich jedyne zadania. Praca nerek wpływa na stan całego organizmu: gospodarkę hormonalną oraz elektrolitową. Nerki biorą też udział w procesach metabolicznych, a także na regulację ciśnienia tętniczego. Dlatego kluczowe jest dbanie o to, aby pozostawały w zdrowiu.
„Społeczeństwo nie jest świadome tego, jak dbać o nerki. Szacuje się, że 90% chorych na przewlekłą chorobę nerek (PChN) nie zdaje sobie sprawy ze swojej choroby! A przecież przewlekła choroba nerek jest obok nadciśnienia tętniczego najczęściej występującym schorzeniem i dotyczy aż 13,4% z nas – czyli ponad 4 milionów Polaków. Oznacza to, że przewlekła choroba nerek występuje częściej niż cukrzyca typu I i typu II razem wzięte, które dotykają 9,1% polskiego społeczeństwa” – mówi prof. Ryszard Gellert, Konsultant Krajowy w dziedzinie nefrologii.
Dlaczego tak wielu z nas nie wie, że choruje?
Objawy przewlekłej choroby nerek mogą być bardzo niespecyficzne lub nie występować wcale. Choroba rozwija się w sposób niezauważalny, przez co jej objawy są pomijane przez samych pacjentów jak i lekarzy. Rozpoznanie często zostaje postawione dopiero w stadium schyłkowej niewydolności, kiedy konieczne jest natychmiastowe podjęcie leczenia nerkozastępczego – dializoterapii lub przeszczepu nerki. Nawet wtedy u 50% chorych nie występują żadne charakterystyczne objawy! Wielu chorych może nie doczekać diagnozy ze względu na bardzo wysokie ryzyko wystąpienia poważnych powikłań sercowo-naczyniowych i to na długo przed pojawieniem się jakichkolwiek objawów ze strony nerek.
Nerki i zbudowane z nich nefrony mają znikomą zdolność regeneracji, ale obumarcie nefronów to proces nieodwracalny. Całkowite wyleczenie przewlekłej choroby nerek nie jest możliwe.
Jak uchronić się przed przewlekłą chorobą nerek?
Regularne badania profilaktyczne są w stanie ostrzec nas przed rozwijającym się schorzeniem. Badanie GFR, czyli badanie stężenia kreatyniny we krwi jest podstawowym narzędziem oceny kondycji nerek, które pozwala przy użyciu odpowiednich wzorów uzyskać wskaźnik eGFR – czyli wartość filtracji kłębuszkowej. Prawidłowe eGFR wynosi powyżej 100 ml/min. O przewlekłej chorobie nerek mówimy, kiedy eGFR jest trwale niższe niż 60 ml/min przez ponad 3 miesiące. Kolejnym badaniem, które pozwoli ocenić stan nerek jest ogólne badanie moczu z uwzględnieniem albuminurii, czyli ilości białka wydalanego z moczem. Prawidłowe wydalanie albuminy z moczem to <30 mg/dobę (lub wyrażone w innych jednostkach: 10 mg/g kreatyniny, 1 mg/mmol kreatyniny, <20 mg/l). Albuminurię, czyli stan podwyższonej albuminy w moczu, rozpoznaje się w momencie, w którym wartości te przekraczają 30 mg/dobę.
Takie badania są niedrogie i łatwo dostępne, dlatego powinniśmy je wykonywać (bez wyjątków!) przynajmniej raz na dwa lata. Częstsze badanie zaleca się osobom w grupach ryzyka: czyli chorującym na serce, tu szczególnie niewydolność serca, cukrzycę typu 2, mającym problemy z miażdżycą oraz chorującym na otyłość.
Badanie w gabinecie lekarza rodzinnego
Przewlekła choroba nerek ma istotny wpływ na życie społeczne, zawodowe i rodzinne chorych, dlatego niezbędna jest odpowiednia diagnostyka.
„Robimy wszystko, aby nastąpiło efektywne wdrożenie „Modelu organizacji opieki ambulatoryjnej nad pacjentem z przewlekłą chorobą nerek”, co wpłynęłoby na zwiększenie wykrywalności i poprawy leczenia przewlekłej choroby nerek. Model zakłada dodanie do zakresu świadczeń realizowanych w koordynowanej opiece POZ możliwość diagnostyki, monitorowania i leczenia PChN jako powikłania innych chorób takich jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy choroby sercowo-naczyniowe. Istotne jest również zacieśnienie współpracy między lekarzami POZ a nefrologami oraz zwiększenie roli POZ w diagnostyce PChN” – dodaje prof. Magdalena Krajewska, Prezes Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.
Ambasador apeluje #ZbadajNerki
O diagnostyce w kierunku przewlekłej choroby nerek oraz życiu z niewydolnymi nerkami rozmawiali przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Moje Nerki oraz Piotr Polk, który wspiera kampanię #OtwórzSerceNaNerki.
„Walczyłem o swoje nerki ponad dwa lata. Walczyłem o zachowanie ich funkcji, ale nie udało się! Koniecznym okazał się przeszczep, który na zawsze zmienił moje życie. Dlatego wiem, że kluczowe jest badanie się, bo ta choroba może nas zaskoczyć, może przebiegać bardzo dynamicznie tak jak u mnie lub rozwijać się powoli wiele lat. Badajmy się i uprzedźmy przewlekłą chorobę nerek” – powiedział Piotr Polk, ambasador kampanii Otwórz Serce Na Nerki.
Całą historię Piotra Polka można obejrzeć na stronie www.otworzsercenanerki.pl oraz na YouTube Otwórz Serce Na Nerki.
Przedstawicielka organizacji pacjentów, zwróciła uwagę na podstępność przewlekłej choroby nerek. „Przewlekłą chorobę nerek można porównać do góry lodowej. My widzimy tylko wierzchołek – to 10% chorych, która jest świadoma istnienia swojej choroby. Jednak aż 90% chorych znajduje się pod powierzchnią, żyje w niewiedzy, powoli doprowadzając do wyniszczenia swoich najważniejszych organów i skazując się na przedwczesną śmierć” – podkreśla Dorota Ligęza z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Moje Nerki.
Kampania społeczna #OtwórzSerceNaNerki realizowana jest pod patronatem Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Jej celem jest budowanie świadomości odnośnie roli nerek w życiu każdego z nas oraz wpływu codziennych decyzji i nawyków na ich kondycje.