„Chłopiec gryziony przez jaszczurkę” Michelangela Merisiego, zwanego Caravaggiem, a także ponad czterdzieści płócien artystów z Włoch i Europy Północnej XVI i XVII wieku, czeka na zwiedzających w Zamku Królewskim w Warszawie. Kto jeszcze nie widział wystawy „Caravaggio i inni mistrzowie. Arcydzieła z kolekcji Roberta Longhiego”, ma czas do 10 lutego 2022 roku. A bilet na wystawę może być świetnym prezentem gwiazdkowym.
Michelangelo Merisi, lepiej znany pod przydomkiem Caravaggio, był nie tylko prekursorem baroku, ale także kimś, kto zmienił kierunek rozwoju sztuki ku nowoczesności. Po ponad czterech wiekach od owianej tajemnicą śmierci, nie przestaje fascynować. Każda wizyta jego obrazów poza granicami Włoch to wielkiej rangi wydarzenie kulturalne w kraju gospodarzy.
Caravaggio choć sam nie był święty, swój talent rozwinął na gruncie sztuki sakralnej. Morderca, awanturnik, niepokorna dusza, geniusz pędzla, twórca jednych z najwspanialszych dzieł malarskich w dziejach swoimi obrazami tyleż zachwycał, co oburzał współczesnych, naruszając obyczajowe tabu.
Główne dzieło na wystawie
Dzieło Caravaggia, które można podziwiać na wystawie w Zamku Królewskim w Warszawie, to Chłopiec gryziony przez jaszczurkę. Obraz datowany jest na lata 1596-1597, a więc reprezentuje rzymski, jeszcze młodzieńczy okres twórczości artysty. W tym czasie jego geniusz uwidacznia się już wyraźnie, ale styl dopiero się krystalizuje.
Na płótnie widać młodego mężczyznę o dość androgynicznej aparycji. W momencie sięgania po owoce zostaje on ukąszony przez skrytego między nimi małego gada. Na twarzy chłopca maluje się niezwykła ekspresja bólu i zaskoczenia, a sama scena stwarza wiele możliwości symbolicznego odczytania. Najpowszechniejsze spośród nich odnoszą się do idei utraty niewinności, zderzenia młodzieńczej naiwności z twardą rzeczywistością, bolesnego uświadomienia sobie dwoistości świata, w którym przyjemność nieuchronnie okupiona jest cierpieniem.
Dzieła innych mistrzów
Oprócz obrazu Caravaggia, na wystawę składa się ponad czterdzieści obrazów autorstwa innych mistrzów włoskich i północnoeuropejskich. Prace takich malarzy jak m.in. Lorenzo Lotto (przedstawienia świętych) czy Battista del Moro (Judyta z głową Holofernesa) pokażą, jak z przedstawianiem głębokiego światłocienia radzili sobie malarze starsi od Caravaggia.
Największą grupę spośród eksponowanych dzieł stanowią prace tzw. caravaggionistów – artystów, na których styl zasadniczy wpływ miały rozwiązania artystyczne wypracowane przez geniusza z Mediolanu. Podziwiać można powstałe na przestrzeni niemal całego XVII stulecia płótna pochodzących z różnych ośrodków włoskich mistrzów, jak m.in. Domenico Fetti (Pokutująca Maria Magdalena), Carlo Saraceni (Znalezienie Mojżesza przez córki faraona i Judyta z głową Holofernesa), Giovanni Battista Caracciolo (Złożenie do grobu), Mattia Preti (Zuzanna i starcy) czy Filippo di Liagno (Nocny biwak w świetle księżyca).
Mniej liczny, ale równie interesujący pod względem artystycznym, jest zespół malowideł autorstwa odwołujących się do stylu Caravaggia artystów z krajów leżących na północ od Alp – Francji i Holandii. W grupie tej znajdą się obrazy m.in. Valentina de Boulogne (Zaparcie się św. Piotra), Dircka van Baburena (Pojmanie Chrystusa), Matthiasa Stomera (dwie sceny z historią Tobiasza) i Gerrita van Honthorsta (Czytający mnich).
Spuścizna Roberta Longhiego
Dzieła zgromadzone na wystawie „Caravaggio i inni mistrzowie…” pochodzą z kolekcji zgromadzonej przez Roberta Longhiego (1890-1970), włoskiego historyka sztuki, autora fundamentalnych opracowań na temat twórczości Caravaggia i kuratora wystaw jej poświęconych, jednego z najwybitniejszych znawców tematu. Obecnie kolekcja jest własnością Fondazione di Studi di Storia dell’Arte Roberto Longhi (Fundacji Roberta Longhiego) z siedzibą we Florencji.
Wystawa „Caravaggio i inni mistrzowie. Arcydzieła z kolekcji Roberta Longhiego” jest dostępna dla zwiedzających od 10 listopada 2021 r. do 10 lutego 2022 riku w godzinach otwarcia Zamku Królewskiego w Warszawie.