Współczesny człowiek spędza średnio kilka godzin dziennie przed ekranami urządzeń elektronicznych. Przez to wzrok jest bardziej obciążony, dochodzi do zaburzeń akomodacji i destabilizacji filmu łzowego. Długotrwała ekspozycja na światło niebieskie, ograniczona częstość mrugania oraz praca w sztucznym oświetleniu sprzyjają rozwojowi tzw. zespołu cyfrowego zmęczenia wzroku i nasilają objawy zespołu suchego oka. Z okazji Światowego Dnia Wzroku, okulistka Ewa Fluder zwraca uwagę, że w dobie intensywnej cyfryzacji profilaktyka okulistyczna nabiera szczególnego znaczenia.
Wystarczy kilka prostych nawyków, by oczy mogły odpocząć i zachować dobrą kondycję na dłużej. Odpowiednia ilość snu, regularne przerwy w pracy, stosowanie kropli nawilżających czy unikanie używek to podstawowe elementy higieny wzroku.
„Wzrok to coś, co wydaje się oczywiste, dopóki nie zacznie szwankować. Dziś większość z nas korzysta z oczu głównie do patrzenia z bliska, czy to na monitor, telefon, czy dokumenty. To ogromne obciążenie dla naszych oczu” – mówi lekarz Ewa Fluder, okulistka.
Jak ogólny stan zdrowia wpływa na oczy?
„Wzrok bardzo reaguje na ogólny stan organizmu – jeśli jesteśmy przemęczeni, odwodnieni czy narażeni na działanie dymu tytoniowego, oczy szybciej się męczą” – dodaje lek. Ewa Fluder.
Kiedy nie zwlekać z wizytą u okulisty?
Nie każde pogorszenie widzenia oznacza poważny problem. Wielu pacjentów przychodzi do okulisty dopiero wtedy, gdy objawy są naprawdę dokuczliwe, a tymczasem wiele chorób oczu rozwija się powoli i początkowo nie daje wyraźnych symptomów. Do takich schorzeń należą m.in. jaskra, zwyrodnienie plamki czy zmiany cukrzycowe na dnie oka – przez długi czas mogą nie powodować żadnych dolegliwości, a mimo to prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia wzroku.
„Nawet jeśli nic nas nie niepokoi, warto badać wzrok profilaktycznie, najlepiej raz w roku. Podczas rutynowego badania okulista może wykryć zmiany, których pacjent jeszcze nie zauważa. Wczesna diagnoza to większa szansa na skuteczne leczenie i zachowanie dobrego widzenia” – podkreśla okulistka.
Czerwone światło dla wzroku
„Jeśli pojawia się nagły ból oka, dwojenie obrazu, krzywienie się prostych linii czy gwałtowne pogorszenie widzenia – to sygnał alarmowy. Takie objawy mogą świadczyć m.in. o ostrym stanie zapalnym, odwarstwieniu siatkówki czy nagłym wzroście ciśnienia w oku” – wyjaśnia lek. Ewa Fluder. W takich przypadkach szybka reakcja ma kluczowe znaczenie – czasem może dosłownie uratować wzrok.
Ekrany a wzrok. Czy komputer pogarsza wzrok?
Czy praca przy komputerze pogarsza wzrok? „Komputer sam w sobie nie niszczy oczu, ale powoduje ich przemęczenie, suchość i dyskomfort. Gdy długo patrzymy z bliska, rzadziej mrugamy, przez co powierzchnia oka wysycha. Pojawia się uczucie piasku pod powiekami, szczypanie, a czasem ból” – tłumaczy specjalistka. „Dodatkowo oczy męczy odbicie światła od ekranu i zbyt mały kontrast pomiędzy monitorem a otoczeniem.”
Pomaga przestrzeganie tzw. zasady 20-20-20: co 20 minut warto oderwać wzrok od ekranu i przez 20 sekund popatrzeć na obiekt oddalony o kilka metrów. To proste ćwiczenie pozwala oczom odpocząć i zapobiega tzw. cyfrowemu zmęczeniu wzroku.
„Niemniej ważne jest odpowiednie oświetlenie i ergonomia stanowiska pracy. Ekran nie powinien świecić zbyt jasno ani odbijać światła z okna, a monitor najlepiej ustawić nieco poniżej linii wzroku. Komfort poprawiają też okulary z powłoką antyrefleksyjną i regularne stosowanie kropli nawilżających” – dodaje okulistka.
Zaćma – choroba, którą można skutecznie leczyć
Zaćma to jedna z najczęstszych przyczyn pogorszenia wzroku, szczególnie u osób starszych. „To naturalny proces związany z wiekiem, choć może występować również u osób z cukrzycą lub po urazach” – mówi lek. Ewa Fluder. Nie da się jej zapobiec, ale można ją skutecznie leczyć.
„Leczenie zaćmy polega na rozbiciu zmętniałej soczewki ultradźwiękami i wszczepieniu w jej miejsce nowej, sztucznej soczewki. Cała procedura trwa około 10 minut, a pacjent wraca do domu tego samego dnia. Efekty są często spektakularne – pacjenci odzyskują ostrość widzenia i komfort, o którym już zapomnieli” – wyjaśnia lekarka.
Po zabiegu zaćma nie nawraca, choć u części osób może dojść do zmętnienia błony za soczewką. To nie ponowna zaćma, tylko tzw. wtórne zmętnienie, które usuwa się szybko i bezboleśnie za pomocą lasera.
Siatkówka oka – centrum widzenia i postęp współczesnej okulistyki
„Ogromny postęp dokonał się w leczeniu chorób siatkówki. Dzięki iniekcjom doszklistkowym skutecznie leczymy m.in. zwyrodnienie plamki (AMD) czy obrzęk plamki w przebiegu cukrzycy (DME)” – tłumaczy lekarka. „Współczesne metody leczenia pozwalają też korygować wady wzroku nie tylko laserowo, ale również za pomocą soczewek fakijnych.”
W przypadku zaćmy pacjenci mogą dziś wybierać spośród różnych typów soczewek, które poprawiają nie tylko jakość widzenia, ale często też umożliwiają rezygnację z okularów do czytania. „To, co naprawdę pozostaje niezmienne, to rola profilaktyki. Żadne, nawet najbardziej zaawansowane metody leczenia nie zastąpią regularnych badań i zdrowych nawyków. Wzrok mamy jeden – warto o niego dbać, zanim zacznie się pogarszać” – podsumowuje lekarka.