Wiosna to trudny czas dla osób cierpiących na alergię wziewną. Nieżyt nosa, kichanie, łzawienie i pieczenie oczu to najczęstsze jej objawy. Jakie są przyczyny alergii oraz jak łagodzić?
Tekst: magister farmacji Anna Krzymińska z Apteki Medicover
Alergia obecnie zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych. Wynika to z faktu, że oprócz przyczyn genetycznych, jako przyczynę sprzyjającą jej rozwojowi coraz częściej podkreśla się wpływ czynników środowiskowych, związanych z rozwojem cywilizacji, czyli np. zmiany warunków i stylu życia, np. wzrost higieny czy coraz większe zanieczyszczenie środowiska.
Czym jest alergia?
Alergia oznacza odmienną, niewspółmierną do bodźca, reakcję organizmu na oddziaływanie różnych substancji, określanych mianem alergenów (gr.allos – inny + ergos – reakcja). W wyniku kontaktu z nimi, organizm broniąc się uwalnia histaminę (tzw. mediator reakcji alergicznej), która powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co skutkuje spadkiem ciśnienia tętniczego, jak również doprowadza do zwiększenia przepuszczalności tych naczyń, w wyniku czego dochodzi do łzawienia, kataru lub wysypki. Podrażniając zakończenia nerwowe, histamina wywołuje świąd i kichanie. W ostrym przebiegu reakcji alergicznej dochodzi do obrzęku krtani i skurczu oskrzeli – dlatego pojawia się duszność.
Objawy
Objawy alergii najczęściej są nagłe i występują krótko po kontakcie z uczulającym chorego alergenem. W rozpoznaniu alergii najważniejszym etapem jest prawidłowo i dokładnie przeprowadzony wywiad. Wskazówką może być powtarzanie się objawów w określonej sytuacji, np. objawy uczulenia na pyłki roślin występują zwykle w tych samych miesiącach roku. Alergie dzielimy na: wziewne, kontaktowe i pokarmowe.
Dokuczliwe dolegliwości
Alergiczny nieżyt nosa, najczęściej spotykana choroba wynikająca z alergii wziewnej. To stan zapalny śluzówek nosa i zatok wywołany alergenami wziewnymi. Spowodowany jest najczęściej przez pyłki roślin, stąd potocznie nazywany jest katarem siennym lub pyłkowicą. Alergiczny nieżyt nosa może być okresowy (sezonowy), gdy objawy trwają do 4 dni w tygodniu lub poniżej 4 tygodni lub stały (przewlekły) z objawami trwającymi więcej niż 4 dni w tygodniu i w okresie powyżej 4 tygodni.
Typowymi objawami pyłkowicy są: wodnisty wyciek z nosa, kichanie (zwłaszcza seryjne), świąd oraz zaczerwienienie nosa, rzadziej – zatkanie nosa. Charakterystyczne są objawy ze strony oczu – łzawienie, zaczerwienienie, świąd, obrzęk powiek. Może im również towarzyszyć świąd uszu i gardła.
Co pomaga?
W przypadku pojawienia się objawów najważniejsze jest przerwanie kontaktu z uczulającym alergenem. Doraźnie można zastosować donosowy lek obkurczający naczynia nosa lub lek przeciwhistaminowy (nie przerywa już obecnych objawów, ale zapobiega ich narastaniu). Ulgę mogą przynieść zimne okłady lub regularne płukanie nosa (solą fizjologiczną lub morską), przemywanie oczu (solą fizjologiczną, kroplami nawilżającymi lub przeciwalergicznymi dostępnymi bez recepty).
Najskuteczniejszymi lekami zwalczającymi objawy alergicznego nieżytu nosa są glikokortykosteroidy donosowe. Należy je stosować regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie należy obawiać się nawet długotrwałego leczenia – nowoczesne preparaty działają w miejscu podania i wchłaniają się w znikomym stopniu do krwi, dzięki czemu nie wywołują objawów ogólnych. Do leków zmniejszających kichanie, łzawienie, świąd nosa i oczu należą leki przeciwhistaminowe. Można je stosować w postaci tabletek lub kropli do nosa lub oczu. Jednymi z częściej stosowanych preparatów antyalergicznych są kromony. Nie są to silne leki, ale za to bardzo dobrze tolerowane. Ich zaletą jest dostępność bez recepty.
Okres leczenia zależy od tego, czy nieżyt nosa ma charakter okresowy – wtedy zaleca się leczenie w trakcie trwania objawów, czy całoroczny – wtedy chory zazwyczaj musi zażywać leki stale. Nieleczony alergiczny nieżyt nosa może sprzyjać nawracającym zapaleniom zatok i uszu oraz rozwojowi astmy oskrzelowej.
Przy udowodnionym związku określonego alergenu z objawami choroby, można zastosować immunoterapię – metodę polegającą na podawaniu małych stopniowo zwiększanych dawek tego alergenu przez minimum 5 lat. U większości chorych immunoterapia zmniejsza objawy pyłkowicy oraz potrzebę stosowania leków.