Z fasonem na szafot
Ciężko jest precyzyjnie wyznaczyć datę powstania tej części garderoby, jaką są pończochy – już w starożytnej Grecji znane były długie skarpety noszone przez kobiety w trakcie prac domowych. Jednak uważa się, że to męskie rajtuzy noszone w XIV wieku przeobraziły się w dwuczęściowy element garderoby, którego dolna część dała początek pończochom. Początkowo był to element wyłącznie męskiego stroju, lecz wkrótce kobiety w Europie również zaczęły nosić długie wełniane skarpety utrzymywane na nodze przy pomocy podwiązki w postaci tasiemki przewiązanej nieco powyżej kolana. W XVII wieku królowa Elżbieta pierwszy raz zobaczyła ręcznie tkane czarne pończochy z jedwabiu, i zyskały one jej sympatię do tego stopnia, że już nigdy nie włożyła pończoch wełnianych. Inna wzmianka o nich pochodzi z 1587 roku, kiedy to królowa Szkocji Maria szła na swoją egzekucję w parze wełnianych „skarpet”. Szukając nowych rozwiązań usprawnienia produkcji, w roku 1598 angielski duchowny William Lee skonstruował maszynę, która z powodzeniem wykorzystywana była do produkcji pończoch z jedwabiu. Przez kolejne wieki pończochy były stałym elementem ubioru zarówno mężczyzn, jak i kobiet – jednak tylko nieliczni mogli pozwolić sobie na wyroby jedwabne.
Od prochu do nylonu
Nowy rozdział w historii pończoch tworzy początkowo niezwiązana z przemysłem włókienniczym firma Du Pont, której fabryki w XIX wieku rozpoczęły produkcję prochu strzelniczego, by w ciągu 10 lat stać się największymi zakładami tego typu w całej Ameryce. Po wielu latach dobrej passy, wraz z końcem stulecia Du Pont zaczęło podupadać i – jak się wydawało – jedynym wyjściem z ciężkiej sytuacji była sprzedaż firmy. Wtedy to kierownictwo przejęło trzech kuzynów Du Pont, którzy zrealizowali swoją śmiałą ideę przekształcenia największej firmy zbrojeniowej w Ameryce w giganta branży tekstylnej. Oczywiście nie obyło się bez przeszkód – by zapewnić firmie przetrwanie, zainwestowano w przemysł samochodowy, nadal wytwarzano materiały używane w działaniach wojennych, dzięki czemu Du Pont pozyskiwał środki na finansowanie nowej działalności firmy, m.in. na wykupywanie mniejszych firm posiadających małe linie produkcyjne niezwiązane bezpośrednio z ówczesnym charakterem Du Pont – jak linie do wytwarzania sztucznej skóry czy farb. Wkrótce zainwestowano 40 mln dolarów w dział chemiczny firmy, co miało pozwolić na prace badawcze zespołu pod kierownictwem dra Wallace’a Hume’a Carothers’a nad wynalezieniem nowego syntetycznego włókna, które miało zrewolucjonizować branżę tekstylną. Po latach eksperymentów w roku 1939 na targach w Nowym Jorku została publicznie zaprezentowana nowa substancja – poliamid 6.6 nazwana nylonem, która według twórców miała zapewnić zrobionym z niej produktom (w szczególności pończochom) niezniszczalność. Pierwsze pary pończoch nylonowych zostały sprzedane 15 maja 1940, zwanym od tej pory „Nylon Day” (Dzień Nylonu) i natychmiast stały się prawdziwym hitem. Już w pierwszym dniu sprzedano ponad 72 tysiące par, a w ciągu roku od wprowadzenia nylonów – 64 miliony par. Każda kobieta chciała mieć choć jedną parę nylonowych połyskujących, a przede wszystkim tańszych i bardziej trwałych niż te zrobione z jedwabiu, pończoch Fully Fashioned z charakterystycznym szwem z tyłu.
Legendarny szew
Warto się chwilę zatrzymać przy pończochach Fully Fashioned, zwanych w skrócie FF. Można się zastanawiać, skąd wziął się ten tajemniczy szew biegnący od pięty do manszety (tak nazywa się górna, wzmocniona część pończochy, często ozdabiana, np. koronką). Otóż we wczesnych latach 40. nie potrafiono jeszcze wyprodukować pończoch inaczej, jak tylko ręcznie je zszywając. Stąd pończochy FF zawsze mają ów szew oraz otwór w manszecie, zwany „key-hole”. Rewolucję w tej kwestii przyniósł rok 1954 i wynalezienie krosn rotacyjnych. Jednak mimo wysokiej ceny, pończochy FF mają do dziś wiele miłośniczek, a zarówno szew, jak i wzmocnienie na pięcie, do dziś są inspiracją dla projektantów – w sklepach można często spotkać pończochy, które w różny sposób wzorują się na wyglądzie legendarnych pończoch FF.
Wynalezienie pończoch nylonowych było prawdziwym świętem dla tysięcy kobiet. Niestety nie mogły się cieszyć długo, gdyż w latach wojny nylon w pierwszym rzędzie był przeznaczany na potrzeby wojska do produkcji spadochronów. Pończochy znowu stały się wyrobem drogim i trudno dostępnym, więc panie, które nie mogły sobie na nie pozwolić rysowały na łydkach kreski kredką do oczu, które miały udawać szew pończoch FF.
Lycra wypiera nylon
Jak już wspominałyśmy, w latach 50. udało się wyprodukować pierwsze pończochy bezszwowe RHT (Reinforced Heel and Toe – wzmocnione palce i pięty). Do produkcji pończoch wciąż używano nylonu, ale technologia była już inna. Pończochy bez szwu królowały w latach 60. Kolejną rewolucją było produkowanie pończoch elastycznych z dodatkiem lycry. Pończochy nylonowe były praktycznie nierozciągliwe. Wprowadzenie pończoch elastycznych znacznie ograniczyło konieczność produkowania aż tylu rozmiarów, ile było potrzebnych przy produkcji pończoch nylonowych. Pończochy te już bardzo przypominają pończochy współczesne i niektóre kobiety wciąż wolą nosić nylony ze względu na piękny połysk oraz równomierne wybarwienie.
W szalonych latach 60. pojawia się moda na spódnice mini, a wraz z nią moda na rajstopy i przez pewien czas pończochy odchodzą w zapomnienie. Sytuację trochę zmienia pojawienie się pończoch samonośnych, które jako pierwsza wyprodukowała firma Wolford.
Renesans pończoch
Zarówno produkowane z dodatkiem lycry rajstopy i pończochy, jak i pończochy samonośne są dziś ogólnodostępne. W ostatnich latach coraz szerzej dostępne są również pończochy do pasa, w tym pończochy nylonowe, oraz dobrej jakości pasy do pończoch. Wąskie koronkowe pasy, które możemy spotkać w sklepach, najczęściej służą tylko dla ozdoby, ewentualnie do pończoch elastycznych. Pończochy nylonowe jako mało elastyczne wymagają bowiem bardziej solidnych, lepiej podtrzymujących pasów. W ofercie sklepów internetowych możemy też znaleźć bardzo drogie pończochy jedwabne. Na chłodniejsze pory roku można kupić pończochy bawełniane i wełniane, z dzianiny lub microfibry. Producenci rozpieszczają nas też coraz bardziej w kwestii wzorów i kolorów, i mamy znowu coraz bogatszy wybór.
Autorki tekstu prowadzą blog o pończochach fiziaponczoszanka.blox.pl