Przeprowadzone w Norwegii badania potwierdziły, że spożywanie napojów energetycznych jest związane z długością i jakością snu u nastolatków.
Tekst: Sylwia Skorstad
Lekarze ostrzegają przed spożywaniem napojów energetycznych przez dzieci i młodzież, bo zawierają one składniki, które przyjmowane w dużych ilościach, zwłaszcza przez osoby o małej masie ciała, mogą doprowadzić do przekroczenia dawek i wywołać efekty toksyczne. Mimo tego ich konsumpcja w Europie stale rośnie. W Norwegii w roku 2018 sprzedano 31 milionów litrów takich napojów, a w roku 2021 już 68 milionów litrów. Naukowcy postanowili zatem sprawdzić, na ile konsumpcja wiąże się z zaburzeniami snu. W tym celu przeprowadzili ankietę wśród 54 000 norweskich studentów. Wyniki są niepokojące.
Krótszy i gorszy sen
W Norwegii ponad połowa uczniów podstawówek i dwie trzecie uczniów szkół średnich pije od czasu do czasu napoje energetyczne. Wśród studentów 5% mężczyzn i 3% kobiet przyznaje, że spożywa energetyki codziennie. Wystarczą już jednak zaledwie trzy puszki w miesiącu, aby pojawiła się różnica w rytmie snu i czuwania. Osoby, które piją napoje energetyczne codziennie, śpią przeciętnie o pół godziny mniej niż te, które w ogóle nie gustują w takich napojach. Dodatkowo zasypianie zajmuje im więcej czasu, a podczas snu częściej się budzą. Zależność ta jest niezmienna w zestawieniu z innymi czynnikami, czyli nie wpływa na nią płeć, wiek ani styl życia.
Napój energetyczny może zawierać od 150 do 320 mg kofeiny w przeliczeniu na litr. Dla porównania, cola zawiera około 100, zaś kawa około 400 mg. Napoje energetyczne to jednak nie tylko kofeina, w ich składzie jest więcej substancji mających za zadanie pobudzić do działania i dodać energii. Jak podaje polskie Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: „Kofeina nie jest składnikiem odżywczym, ale substancją psychoaktywną, stosowaną w żywności najczęściej ze względu na takie właśnie działanie fizjologiczne. Spożywanie jej w niewielkich ilościach korzystnie stymuluje aktywność centralnego układu nerwowego, natomiast w przypadku większych dawek mogą pojawiać się objawy rozdrażnienia, niepokoju, napady lęku, bezsenność lub zaburzenia koordynacji ruchowej.”
Nie dla dzieci?
Co wynika z norweskich badań? Nie mówią one nic o zależności, a tylko współwystępowaniu. Dane zostały zebrane w formie ankiet, naukowcy nie przeprowadzali testów medycznych. Nie wiadomo zatem jeszcze na pewno, czy osoby pijące dużo energetyków nie mogą się porządnie wyspać, bowiem piją zbyt dużo energetyków, czy też piją zbyt dużo energetyków, bo nie mogąc się dobrze wyspać mają w ciągu dnia kłopoty z koncentracją.
W Norwegii trwa dyskusja na temat wprowadzenia granicy wieku na zakup napojów energetycznych. Prawdopodobnie ich sprzedaż będzie wkrótce dozwolona tylko klientom powyżej 16 roku życia. W Polsce stosowny zakaz już wprowadzono. Od 1 stycznia 2024 r. zakazana jest sprzedaż napojów energetycznych dzieciom i młodzieży do 18 roku życia. Jako energetyk zdefiniowano napój będący środkiem spożywczym, ujęty w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, w którego „składzie znajduje się kofeina w proporcji przewyższającej 150 mg/l lub tauryna, z wyłączeniem substancji występujących w nich naturalnie.”
Źródło: https://bmjopen.bmj.com/content/14/2/e072951