O cukrzycy powinniśmy rozmawiać nie tylko 14 listopada – w Światowy Dzień Cukrzycy, szczególnie, że z tą podstępną chorobą według WHO żyje już ponad 800 mln ludzi na świecie. Dzięki nowoczesnym lekom inkretynowym, leczeniu bariatrycznemu i kompleksowej opiece nad otyłością u wielu pacjentów cukrzyca typu 2 przechodzi w stan remisji. Warunek? Leczymy przyczynę, nie tylko objawy.
Jeszcze niedawno pacjentom z cukrzycą typu 2 mówiono, że to choroba przewlekła, że oznacza branie leków na całe życie. Dziś wiemy, że w dużej części przypadków to nieprawda. „Medycyna przestała traktować cukrzycę typu 2 jak nieuchronnie postępującą chorobę. Mówimy o remisji – czyli o stanie, w którym glikemia wraca do wartości prawidłowych bez potrzeby stosowania leków przeciwcukrzycowych” – wyjaśnia dr n. med. Elżbieta Wójcik-Sosnowska, diabetolog, ekspertka Grupy LUX MED.
Eksperci definiują remisję cukrzycy typu 2 jako utrzymywanie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) < 6,5% przez co najmniej 3 miesiące, bez stosowania leków obniżających glikemię. To ważne: „remisja” to nie „magiczne wyleczenie na zawsze”, ale realna szansa na lata życia bez objawów choroby – i z mniejszym ryzykiem powstania powikłań obniżających jakość życia.
Otyłość – choroba zapalna, nie „brak silnej woli
Cukrzyca typu 2 rzadko przychodzi sama. Bardzo często towarzyszy otyłości, nadciśnieniu tętniczemu, bezdechowi sennemu, stłuszczeniu wątroby czy depresji.„Otyłość to przewlekła choroba zapalna, która uszkadza niemal każdy narząd. Nie jest lenistwem ani brakiem charakteru” – podkreśla ekspertka. „Im wcześniej potraktujemy ją jak prawdziwą chorobę, która wymaga profesjonalnego leczenia, tym większa szansa, że cofniemy również cukrzycę typu 2.”
Badania pokazują, że przewlekły stan zapalny związany z otyłością nasila insulinooporność i przyspiesza rozwój cukrzycy typu 2. Dlatego skuteczne leczenie cukrzycy bez leczenia otyłości jest jak gaszenie pożaru, gdy pod ogień wciąż dokłada się benzynę.
Co to znaczy „cofnąć cukrzycę”? Remisja w praktyce
Remisja cukrzycy typu 2 jest dziś celem wpisanym do wielu wytycznych diabetologicznych, a nie ciekawostką z konferencji. „Remisja nie oznacza, że organizm „zapomniał”, że kiedyś chorował” – mówi dr Wójcik-Sosnowska. „Predyspozycja pozostaje. Ale jeśli pacjent utrzymuje prawidłowy poziom glukozy bez leków lub z ich minimalną dawką, bez ostrych skoków cukru i z prawidłową masą ciała, mówimy o ogromnym sukcesie terapeutycznym.”
Z badań wynika, że:
- intensywna redukcja masy ciała (ok. 10–15 kg) może doprowadzić do remisji cukrzycy nawet u ok. połowy pacjentów z krótkim wywiadem choroby;
- remisja jest częstsza, gdy na leczenie decydujemy się wcześnie, we wczesnym okresie rozwoju choroby;
- po kilku latach część pacjentów może wyjść z remisji, dlatego potrzebna jest regularna kontrola i kontynuacja zdrowych nawyków.
„Zawsze uczciwie mówię pacjentom: remisja to nie obietnica „już nigdy nie zachoruję”, tylko szansa na lata lepszego życia. I to jest szansa, o którą zdecydowanie warto zawalczyć” – dodaje diabetolog.
Jak osiągnąć remisję? Cztery filary leczenia
1. Zmiana stylu życia – fundament terapii
Podstawą pozostają dieta i ruch, ale nie w wersji „kolejna moda z internetu”, tylko plan opracowany wspólnie z zespołem: lekarzem, dietetykiem i fizjoterapeutą.
„Dobrze zaplanowana redukcja masy ciała – zwykle o 7–10% wagi wyjściowej – może znacząco obniżyć glikemię, ciśnienie tętnicze i poprawić profil lipidowy” – tłumaczy dr Wójcik-Sosnowska.
2. Nowoczesna farmakoterapia – leki, które leczą przyczynę, nie tylko objawy
Przełomem w leczeniu cukrzycy typu 2 są leki inkretynowe: agoniści receptora GLP-1 (np. semaglutyd, dulaglutyd) oraz podwójni agoniści GIP/GLP-1. Leki te jednocześnie obniżają poziom glukozy oraz silnie wspierają redukcję masy ciała.
„Dla części pacjentów nowoczesne leki stają się „mostem” do remisji: pomagają schudnąć, ustabilizować cukry, a potem – przy wsparciu zespołu – utrzymać efekt nawet po odstawieniu farmakoterapii” – mówi dr Wójcik-Sosnowska. „Warunek jest jeden: pacjent nie może sam zmieniać dawkowania, odstawiać leków itp. Decyzję zawsze podejmujemy wspólnie, na podstawie wyników” – podkreśla ekspertka.
3. Leczenie bariatryczne (metaboliczne) – chirurgia, która zmienia metabolizm
U części chorych, zwłaszcza z otyłością II–III stopnia, najskuteczniejszą drogą do remisji cukrzycy typu 2 jest leczenie bariatryczne. W rekomendacjach naukowych metaboliczna chirurgia jest dziś uznawana za równorzędną metodę leczenia cukrzycy typu 2 u osób z otyłością – szczególnie, gdy dotychczasowa terapia nie przyniosła efektu.
„Zdarza się, że już kilka dni po operacji poziom glukozy normalizuje się, zanim pacjent zdąży realnie schudnąć. To pokazuje, że kluczowa jest poprawa wrażliwości na insulinę i zmiana „hormonalnej chemii” przewodu pokarmowego, a nie tylko liczba kilogramów na wadze” – tłumaczy dr Wójcik-Sosnowska.
4. Opieka zespołu specjalistów – bo to maraton, nie sprint
W Szpitalu św. Elżbiety Grupy LUX MED w Warszawie leczenie otyłości i cukrzycy typu 2 prowadzone jest kompleksowo – z udziałem chirurga bariatrycznego, dietetyka bariatrycznego, fizjoterapeuty, psychologa klinicznego, kardiologa, diabetologa i innych specjalistów. „Operacja jest tylko jednym z narzędzi. U wielu pacjentów wystarczająca jest właściwie dobrana, indywidualna farmakoterapia i zmiana stylu życia. Kluczem jest wspólny plan i poczucie, że pacjent nie jest z tym sam”– podkreśla dr Wójcik-Sosnowska.