Szkoła nie uczy nas tworzenia prywatnych biznes-planów. Społeczeństwo wpaja nam zasadę, że są rzeczy ważniejsze niż pieniądze. Rodzice długo nie traktują dzieci jako partnerów w rozmowach i pieniądzach, w rezultacie dzieci wchodzą w dorosłe życie bez ukształtowanych nawyków dbania o swoje bezpieczeństwo finansowe.
Jednym słowem zakłada się, że kwestie finansowe w naszym życiu powinny układać się… same. Ale tak się nie dzieje. Dlaczego?
Załóżmy, że marzysz o tym, aby zwiedzić Rzym. Czy wybierzesz się w podróż wsiadając do pierwszego pociągu, jaki zatrzyma się na stacji, nie sprawdzając, dokąd on jedzie? Czy zdecydujesz się nie brać ze sobą wiele pieniędzy i w ogóle nie sprawdzisz ile może kosztować taka podróż? Czy na pierwszym przystanku kupisz sobie śliczną lokalną pamiątkę za wszystkie drobniaki z kieszeni? Nie? Dlaczego? Bo takie działanie spowoduje, że znajdziesz się gdziekolwiek dalej, niż mieszkasz, ale prawdopodobnie nie w Rzymie.
A jeśli zupełnie nie tak wygląda nasz urlop, to dlaczego w tak nieprzemyślany sposób zachowujemy się w trakcie naszej finansowej podróży przez życie?
Niezależnie od tego co nauczyła nas lub czego nas nie nauczyła szkoła, rodzina, społeczeństwo – od dziś każdy z nas może sam zdecydować dokąd i jak chce finansowo zawędrować w życiu.Zacznij skutecznie radzić sobie z finansami !
Po co jest gospodarstwo domowe?
Gospodarstwo domowe to nasz azyl, w którym zaspokajamy swoje potrzeby bliskości, odpoczynku, cieszenia się życiem osobistym i wychowywania dzieci. Nie obejdzie się ono bez łożenia na nie środków finansowych, bo gospodarstwo domowe to przede wszystkim konsumowanie – czyli używanie różnych dóbr i przedmiotów dla naszych własnych celów.
Oczywiście nie możemy przestać konsumować, jednak warto zastanowić się nad tym, jak poustawiać sprawy finansowe w naszym gospodarstwie domowym, aby:
• pieniądze, jakimi dysponuje rodzina wystarczały na jej potrzeby,
• istniały w gospodarstwie domowym rezerwy finansowe, dzięki którym można poradzić sobie w trudnych życiowych sytuacjach,
• rodzina się rozwijała, to znaczy aby stać ją było na planowane i finansowanie coraz lepszego życia,
• zaplanować starość i odpoczynek po aktywnym życiu zawodowym.
Co jest ważne?
• Zastanów się, po co prowadzisz własne gospodarstwo domowe. Jakie potrzeby ma ono zaspokajać? Czy nie robisz pewnych rzeczy, nie finansujesz pewnych spraw w swoim gospodarstwie „z rozpędu”, bez namysłu? Czemu naprawdę ma to służyć?
• Zatrzymaj się na chwilę i co najmniej raz do roku podsumuj stan swojego gospodarstwa domowego: czy wiedzie Ci się lepiej, niż przed rokiem? co chcesz osiągnąć za rok?
Gospodarstwo domowe to przedsiębiorstwo?
Twoja rodzina konsumuje, ale także produkuje – tak, jak przedsiębiorstwo. Oczywiście chodzi o produkcję na własny użytek, np. przygotowywanie jedzenia dla członków rodziny.
Tak, jak w przedsiębiorstwie, są w rodzinie osoby, które angażują się w wykonywanie czynności, które umożliwiają wszystkim członkom rodziny bezpośrednie użycie tego, czego potrzebują. Produkty spożywcze trzeba dostarczyć do domu i przetworzyć w gotowy posiłek, ubrania uprać i upracować, wymienić spalona żarówkę i wynieść z domy śmieci…
Oczywiście nie wszystko rodzina może wyprodukować sama. Korzystamy czasem z usług zewnętrznych. Zanosimy ubrania do pralni, skąd wyjdą gotowe do włożenia lub zjemy obiad w barze czy restauracji. Podczas naszej nieobecności domu może pilnować ochrona a cieknący kran naprawia nam majster.
Od niektórych zlecanych na zewnątrz usług nie da się uciec – trudno sobie wyobrazić samodzielne tkanie materiału i szycie ubrań. Jednak tak samo trudno wyobrazić sobie życie, w którym wszystko robią za nas inni wyspecjalizowani w tym ludzie (codzienne golenie i mycie włosów u fryzjera? ).
Twoja rodzina także inwestuje w przyszłe swoje działania. Wydaje zwykle pieniądze na:
• naukę i poszerzanie umiejętności zawodowych,
• edukację dzieci,
• zdrowie i kondycję fizyczną oraz psychiczną członków rodziny.
Pieniądze wydane teraz na te cele mogą przynieść skutki w niedalekiej lub odległej przyszłości. Domowe gospodarstwo powinno także inwestować w narzędzia, umożliwiające szybsze i skuteczniejsze uporanie się z pracami „produkcyjnymi” w domu. Chodzi o urządzenia pozwalające automatyzować pracę domową i ułatwiać domownikom wykorzystanie większej ilości czasu dla siebie, swoich pasji i odpoczynku. Dziś trudno sobie wyobrazić życie bez pralki, co ogromnie ułatwia przecież życie. Wiele masz takich urządzeń w domu?
Co jest ważne?
• Zastanów się nad swoimi wydatkami. Kupujesz coś dla konsumpcji czy w celu produkcji domowej? Być może sensownie zaplanowane nakłady pozwolą zaoszczędzić pieniądze w takich obszarach, w których rodzinna „fabryka” może poradzić sobie sama.
• Przeznaczaj stale pewną część swoich dochodów (3-5%) na inwestowanie w narzędzia pracy domowego przedsiębiorstwa. Takie inwestycje oszczędzają czas i nakłady bieżące, opłacają się więc w dłuższej perspektywie. Sprawiają, że żyje się lepiej.
• Przeznaczaj także stale część swoich dochodów (3-5%) na rozwój, dbanie o zdrowie i na edukację wszystkich członków rodziny. To są wydatki, których efekty nie przekładają się często natychmiast na bieżące życie, dlatego łatwo o tym zapomnieć. Po wielu latach mamy jednak wrażenie, że „utknęliśmy” w życiu, jeśli nie łożymy na to cały czas.
Rady
• kup skarbonkę: wkładaj do niej 3-5% swoich dochodów z przeznaczeniem na cele inwestycyjne; z tych pieniędzy planuj zakupy nowych narzędzi pracy domowej: energooszczędną pralkę, zmywarkę, odkurzacz itp.
• jeśli spłacasz raty na kupiony wcześniej sprzęt, do skarbonki wpłacaj resztę kwoty 5-ciu procent swoich dochodów niewykorzystaną na ratę; jeśli jednak Twoja rata jest większa niż 5% dochodów, pamiętaj, że do momentu spłaty kredytu, wyczerpany jest Twój limit wydatków na nowy sprzęt domowy,
• kup skarbonkę: wkładaj do niej 3-5% swoich dochodów z przeznaczeniem na cele rozwojowe; z tych pieniędzy planuj wydatki na edukację, kulturę, książki, komputer itp.
• rozdziel fundusze: pieniądze odłożone w poprzednim miesiącu na rozwój trzymaj osobno w portfelu i tylko z nich dokonuj zakupu np. gazety czy książki, nie mieszając tego z wydatkami na życie; w ten sposób utrzymasz kontrolę bo dopóki nie wpłyną do funduszu nowe pieniądze z wypłaty musisz do końca miesiąca gospodarować tym, co masz, zamiast narzekać że nie wystarcza na zakupy jedzenia
Jak zaplanować finanse przedsiębiorstwa?
Podstawowym elementem planowania finansów w rodzinie jest zachowanie płynności finansowej. Chodzi o to, by pieniądze, które mamy dostępne w danym czasie (np. na miesiąc) wystarczyły na pokrycie wydatków planowanych w tym samym okresie.
Zwykle chodzi przede wszystkim o wydatki stałe, jednak w planie trzeba też uwzględnić wydatki jednorazowe lub ponoszone co pewien czas. Wszyscy wiemy, że zapłacenie rocznej raty np. ubezpieczenia może spowodować duże zawirowania w naszym miesięcznym budżecie, jeśli odpowiednio się do tego nie przygotujemy.
Prawidłowe planowanie finansów w rodzinie nie kończy się jednak na wydatkach. To przecież dochody sprawiają, ze wydatki w ogóle są możliwe. A dochody trzeba planować, choć oczywiście ich planowanie nie poddaje się tak łatwym i szybkim zmianom, co wydatki. Łatwiej jest zdecydować na bieżąco co kupić a czego nie, natomiast jakiekolwiek zmiany w dochodach zależne są w dużym stopniu od czynników na które nie wpływamy jedną naszą decyzją. Dochody nie rosną szybko, przewidywalnie i stale. Zwykle zmiany w tym zakresie wymagają długoletnich przygotowań i inwestycji:
• ukończenia wyższego poziomu edukacji lub specjalistycznych szkoleń i kursów,
• zdobycia doświadczenia zawodowego,
• znalezienia odpowiedniego pracodawcy potrzebującego danych kwalifikacji,
• gotowości do poświęcenia dodatkowego wysiłku i dyspozycyjności (np. dopiero po odchowaniu dzieci).
Zdecydowanie łatwiej i bardziej bezpośrednio możemy wpływać na nasze wydatki – to one powinny nadążać za dochodami, a nie wymuszać je. Lepiej więc planować tylko takie wydatki, które mieszczą się w budżecie, tj. mają pokrycie w dochodach, jakie otrzymujemy teraz. Jednocześnie jednak należy poświęcić nieco czasu na planowanie podwyższania się dochodów rodziny, bo tylko wtedy unikniemy stałej pogoni finansowej goniąc co miesiąc „za własnym ogonem”.
Co jest ważne?
• Planuj ile musisz wydać pieniędzy na bieżąco i kiedy wypadają terminy płatności rzadszych niż miesięczne.
• Planuj wydatki, które czekają Cię w przyszłości, aby być przygotowanym finansowo na podołanie im w odpowiednim czasie.
• Oszczędzaj pieniądze na wydatki, których nie możesz precyzyjnie przewidzieć, ale mogą się zdarzyć.
• Planuj dochody – w długim okresie czasu dbaj, aby wykonywać skuteczne działania na rzecz poprawy sytuacji finansowej swojej rodziny.
Rady
• oszczędzaj 10-15% dochodów na fundusz utrzymania bezpieczeństwa finansowego swojej rodziny; wypłacaj z tego funduszu pieniądze tylko w wyjątkowych sytuacjach jak utrata pracy, nieoczekiwane kary czy straty materialne (np. kradzież),
• jeśli nie potrafisz inaczej, wkładaj do skarbonki na oszczędności codziennie przynajmniej kilka złotych lub wszystkie drobne z portfela,
• utrzymuj na swoim funduszu bezpieczeństwa kwotę równą przynajmniej 6-ciu miesięcznym kosztom życia rodziny; jeśli Twój fundusz osiągnie wyższy poziom, przenoś nadwyżkę na jakieś bezpieczne inwestycje po to, by zgromadzone pieniądze przynosiły zysk, dopóki ich nie wykorzystasz,
• jeśli spłacasz jakieś wcześniejsze zobowiązania, możesz odkładać mniejszą kwotę na oszczędności, ale najlepiej tyle samo, ile wynosi spłata; dzięki temu Twoje oszczędności będą rosły jednocześnie ze zmniejszaniem się długu a to poprawi Twoje bezpieczeństwo finansowe.