Pigułka to wdzięczny temat dla popkultury. Jest malutka i łatwa do przełknięcia. Na tym polega zresztą jej opracowane przez farmaceutów zadanie – ma dostarczyć często niesmaczny, cierpki lek w neutralnym dla zdrowia i przyjemnym dla oka opakowaniu. Zamyka gorzkie w słodkim, by szybko trafić tam, gdzie powinna i zadziałać. I choć tak niepozorna, niekiedy potrafi zmienić wszystko.
Istnieją takie schematy fabularne, które automatycznie nas poruszają, bez względu na to, w jakim czasie i kulturze się urodziliśmy. Mały opiekuje się dużym. Niewinny jest gnębiony, ale oto zyskuje sekretną broń. Słaby zyskuje odwagę, by dokonać czegoś ważnego. Ktoś przeciętny spełnia swoje wielkie marzenia. Na tym ostatnim schemacie bazuje wiele powieści i filmów, bo jeśli historia opowiedziana jest wiarygodnie, to jej sukces jest murowany. Udało się to między innymi Neilowi Burerowi, reżyserowi filmu „Jestem Bogiem” z Bradley’em Cooperem w roli głównej.
Film powstał na podstawie książki Alana Gynna pod tytułem „Dawka geniuszu”, a do kin wszedł w 2011 roku. Opowiada o przeciętnym pisarzu dręczonym kryzysem twórczym i masą praktycznych problemów. Remedium na bolączki artysty staje się prezent od znajomego zatrudnionego w branży farmaceutycznej. Niepozornie wyglądająca pigułka zwiększa zdolności intelektualne, pobudza kreatywność i pozwala zobaczyć świat takim, jakim widzą go geniusze. Okazuje się, że po zażyciu eksperymentalnego leku pisarz potrafi nie tylko stworzyć bestseller w ciągu jednej nocy, ale też z sukcesem przeanalizować rynek giełdowy, nauczyć się nowych języków i stać duszą towarzystwa.
„Jestem Bogiem” zarobiło 4 razy więcej niż wyniosły całkowite koszty produkcji, a wkrótce na kanwie filmu powstał serial „Limitless” z Jackiem McDormanem. Widzom spodobał się pomysł, że ludzka inteligencja nie ma granic, a gdybyśmy znaleźli skuteczne sposoby na jej rozwijanie, to… Właśnie, to co?
Pigułka na okładki
W serwisie Amazona „goodreads.com” zawierającym opisy i recenzje setek tysięcy książek znajduje się obecnie 59 pozycji z pigułką jako motywem głównym na okładce. Co ciekawe, podręczniki dla farmaceutów stanowią w tej grupie nie więcej niż 10% , bo po motyw pigułki najczęściej sięgają autorzy… kryminałów.
To nie przypadek, że Agata Christie przez wiele lat pracowała w aptece. Znajomość chemii i skali dobroczynnego oraz potencjalnie niebezpiecznego działania zawartości pudełek i flaszek zainspirowało ją do zostania pisarką. Obserwowanie, jak niewielkie dawki substancji czynnej mogą wpływać na ludzkie zdrowie i samopoczucie pobudza wyobraźnię i rodzi wiele intrygujących pytań. Bywa dobrym punktem wyjścia do powieści z dreszczykiem, bo wyobraźmy sobie tylko, że ktoś sekretnie podaje nam coś, czego się nie spodziewamy lub nie przekazuje wszystkich informacji na temat tego, co zawiera tabletka.
Czerwona czy niebieska?
Dla światowej pop kultury wybór między czerwoną a niebieską pigułką stał się motywem tak rozpoznawalnym, jak dla polskich kinomaniaków fraza „weź pigułkę, weź pigułkę” z komedii „Seksmisja”. Scena z „Matrixa” Wachowskich, w której Morfeusz oferuje Neo dwie pastylki jest dziś symbolem wyboru między wygodną iluzją a trudną prawdą. Na jej temat powstały rozprawy naukowe, wykorzystano ją do analizy ekonomicznej światowego kryzysu i rozłożono na czynniku pierwsze w esejach filozoficznych. Autorem jednego z tych ostatnich jest australijski filozof Russell Blackford, który twierdzi, że czerwona pigułka, czyli gorzka prawda, jest wyborem właściwym, chociaż zawsze będą towarzyszyć jej wątpliwości i smutne przekonanie, iż „ignorancja jest błogosławieństwem”.
Siostry Wachowskie, tworząc „Matrixa” inspirowały się między innymi „Alicją w krainie czarów” Lewisa Carrolla. W czasie swojej niezwykłej podróży przez inne wymiary siedmiolatka znalazła buteleczkę z napisem „wypij mnie” oraz kawałek ciasta z zachęcającą informacją „zjedz mnie”. Były to jej odpowiedniki magicznej pigułki pozwalające na zmianę rozmiaru, a tym samym perspektywy postrzegania.
Brama w nieznane
Pigułka to w kulturze masowej niejednokrotnie wrota do innego wymiaru, czasem ukrytego w umyśle samego bohatera. W filmie z Arnoldem Schwarzeneggerem z 1990 roku „Pamięć Absolutna” zainspirowanym opowiadaniem genialnego Philipa K. Dicka żyjący w przyszłości robotnik budowlany nie przestaje śnić o wyprawie na Marsa. Żeby choć w części zrealizować marzenie zaczynające przypominać koszmar, zwraca się o pomoc do firmy zaszczepiającej fałszywe wspomnienia. Chce pamiętać, że wybrał się na Czerwoną Planetę jako tajny agent odbywający sekretną misję. Tam dowiaduje się, iż już żyje z fałszywymi wspomnieniami.
Postaci granej przez Schwarzeneggera jeden z lekarzy oferuje czerwoną pigułkę mówiąc mu, że to symbol jego chęci powrotu do rzeczywistości. Bohater śni, ale słyszy obietnicę, że pastylka powróci do niego na jawie. Nagle zdaje sobie sprawę, iż już znajduje się w rzeczywistości, a nie śnie i wszystko diametralnie się zmienia.
Na szczęście, potencje, młodość
Pigułka inspiruje kulturę masową i będzie ją oczarowywać coraz bardziej. Scena z „Matrixa” to nie koniec, a dopiero początek fali inspiracji. To dlatego, że zdobycze współczesnej farmacji stają się coraz bardziej spektakularne i odpowiadają na wiele codziennych bolączek. Już dziś pozwalają powstrzymać wiele groźnych chorób oraz łagodzić objawy innych, a także poczuć się lepiej, dłużej zachować siły i płodność, a nawet spowolnić procesy starzenia.
Na początku lat 60-tych w aptekach w USA zaczęto sprzedawać pierwsze doustne pigułki antykoncepcyjne. Wkrótce zmieniło to całkowicie sposób myślenia o antykoncepcji i planowaniu rodziny. W 1988 świat poznał lek przewidepresyjny Prozac, z czasem okrzyknęły przez media mianem „pigułki szczęścia”. 10 lat później na rynek wprowadzono viagrę, niebieska pigułkę będącą odpowiedzią na marzenia milionów mężczyzn mających problemy z zaburzeniami erekcji. I choć jak wszystkie leki, również i te miały swoje efekty uboczne, udowodniły, że farmaceuci to współcześni magicy, a chemia w połączeniu z ludzką inteligencją może… Właśnie, co może dziś i czego jeszcze będzie mogła dokonać w przyszłości?
Materiał powstał przy współpracy z marką Mucosolvan.
