„Duszę mam nietchórzliwą, nie drżę w zbełtanej burzą świata toni”. „Niespokojny duch” to niepublikowana wcześniej w Polsce saga rodzinna zainspirowana wierszem i debiut literacki Daphne du Maurier.
Tekst: Sylwia Skorstad
Dziewiętnastoletnia Janet Coombe nie jest taka, jak jej siostry i ich przyjaciółki. Dla nich głównym zajęciem jest polowanie na męża, ona zaś uwielbia włóczyć się po klifach rodzinnego Plyn. Potrafi długo wpatrywać się w morze i obserwować statki, czasem nawet pozwala sobie marzyć, że jest mężczyzną i mogłaby na jednym z nich wyruszyć w rejs. Nudzą ją kazania pastora, plotki i zajęcia typowe dla kobiet żyjących w połowie dziewiętnastego wieku. Kiedy jednak oświadcza się jej stateczny Thomas, kuzyn w drugiej linii i syn właściciela niewielkiej stoczni, przyjmuje jego propozycję.
W dniu ślubu Janet zdaje się melancholijna i zamyślona, długo wpatruje się w morze, zanim zdecyduje się założyć suknię. Nawet jej ukochany jest zaniepokojony jej stanem. Po ślubie jednak dziewczyna się zmienia, stając się przykładną żoną, a potem matką. Sąsiadki uważają, że to mąż tak na nią wpłynął.
„Jest teraz kobietą i niczego nie pragnie tak bardzo, jak wypełniać mężowską wolę. To jedyny sposób na taką dziewczynę jak Janet, by pozbyć się z jej myśli morza, wzgórz i tych wszystkich niedorzeczności” – mówią, nie wiedząc, że mają rację tylko w połowie.
Niespokojna miłość
Daphne du Maurier, najsłynniejsza pisarka Kornwalii, której liczne powieści przeniesiono na ekran, najchętniej pisała o kobietach. Niekoniecznie takich, jakie wodziły prym na balach albo siadały w pierwszym rzędzie w kościele. Można zgadywać, że pisząc, eksplorowała własne wnętrze, bo w jej korespondencji biografowie znaleźli zapiski o „męskiej energii”. Uważała się za „chłopczycę”, ponoć dlatego, że jej rodzice chcieli syna, a nie córki. Główna bohaterka „Niespokojnego ducha” jest jedną z wymyślonych przez nią kobiet o dwoistej naturze. Daphne mawiała o sobie, że jej osobowość składa się z dwóch odmiennych osób. Janet jest taka sama.
Janet Coombe to zagadkowa postać. Z jednej strony przykładna gospodyni domowa, z drugiej kobieta, która podczas burzy najlepiej czułaby się na statku. Matka oddana wszystkim swoim dzieciom, która nawet nie próbuje ukrywać, że jedno z nich jest jej wybrańcem. Praktyczna kobieta, która pewnego dnia spotyka na klifach przybysza z przyszłości.
Relacja Janet z ukochanym synem bardziej przypomina romans niż typową więź matki z dzieckiem. Kto wie, może w czasach, w których kobiety nie miały wielu okazji do spotkań z mężczyznami spoza rodziny, tego rodzaju uczucia przytrafiały się równie często jak dziś te między kuzynami w drugiej linii?
Morze, spacery i Kornwalia
„Niespokojny duch” opowiada o kolejnych pokoleniach rodziny Coombe. W każdym z nich rodzi się ktoś odmienny od reszty, ale na swój sposób podobny do Janet. Ta pozostaje obecna jako galion zdobiący statek jej imienia. Najpierw strzeże swojego ukochanego syna Josepha, a potem, dopóki jest w stanie, jego potomków. Wszyscy żyją w świecie, jaki (na szczęście) już przeminął. Dzieciom nie wolno w nim głośno mówić o śmierci rodziców, a ojcom nie wolno głośno mówić o mających nadejść narodzinach potomstwa. Obie sprawy są z jakiegoś powodu tak samo nieprzyzwoite.
Debiut Daphne du Maurier to również opowieść o miłości do morza, Kornwalii i spacerów, czyli tego wszystkiego, co najbardziej ukochała autorka. Jej biografowie twierdzą, że chętniej wybierała się na przechadzki niż spędzała czas z dziećmi i bardziej lubiła znane zakątki od podróży. Od Londynu, który zdawał się jej zbyt zatłoczony i na swój sposób zmanierowany (podobnie jak ostatniej z opisanych Coombów – Jennifer), wolała otwarte przestrzenie i prostych, ale szczerych ludzi. Ponoć w największą ekscytację potrafiło ją wprawić pisanie. Do dziś, choć rzeczywistość wielu czytelniczek wygląda zupełnie inaczej niż za czasów Janet, czytanie jej powieści może ekscytować.
Daphne du Maurier, „Niespokojny duch”, Wydawnictwo Albatros