Kiła jest niebezpieczną i nieprzewidywalną chorobą. Nieleczona prowadzi do bardzo poważnych upośledzeń zdrowotnych, a nawet do śmierci. Niestety, większość z nas nie wie, jakie są jej objawy i jak należy ją leczyć.
Wiele z nas sądzi, że kiła została już dawno pokonana dzięki wieloletniej profilaktyce i badaniom przesiewowym. Niestety, nie jest to prawda. W ciągu ostatnich kilku lat liczba zachorowań na kiłę (syfilis) wzrosła dwukrotnie. To jedna z najbardziej niebezpiecznych chorób przenoszonych drogą płciową. Kiłę wywołują bakterie, krętki blade (łac. Treponema pallidum), które przypominają kształtem sprężynę, są też tak jak ona ruchliwe. Wnikają do organizmu podczas stosunku płciowego przez drobne uszkodzenie naskórka lub błon śluzowych. Kobieta ciężarna może przenieść zakażenie na płód.
Pierwszy okres kiły
Objawy pojawiają się około 3 tygodni po zakażeniu w miejscu, w którym krętki blade wniknęły do organizmu. Najczęściej więc występują na narządach płciowych. Są to przeważnie pojedyncze, niebolesne owrzodzenia z surowiczą wydzieliną. Kolejnym symptomem są powiększające się pachwinowe węzły chłonne. Następnie, po kilku tygodniach, wszystkie objawy znikają.
Drugi okres kiły
Mimo „cofnięcia” się objawów, krętki blade nie giną i wraz z krwią zaczynają wędrować po organizmie. Po 8-10 tygodniach od zakażenia pojawia się wysypka w postaci drobnych plamek, rzadziej grudek, która nie sprawia żadnych dolegliwości – nie piecze ani nie swędzi. Ze zmian skórnych sączy się natomiast wydzielina zawierająca niezliczone ilości chorobotwórczej bakterii. Wysypka najczęściej umiejscawia się w okolicy narządów płciowych, ale może pojawić się także na wewnętrznej części dłoni i dolnej powierzchni stóp. Czasem towarzyszy jej stan podgorączkowy, uczucie wyczerpania, bóle głowy i gardła, wypadanie włosów i powiększenie węzłów chłonnych. Po jakimś czasie wykwity, podobnie jak wcześniej owrzodzenie, samoczynnie znikają i choroba przechodzi w okres utajenia.
Kiła utajona
W dwa lata po zakażeniu, chory nie zaraża i nie skarży się na jakiekolwiek objawy. W tym czasie chorobę można wykryć tylko podczas specjalistycznego badania krwi. W krwi osoby chorej w następstwie zakażenia pojawiają się związki chemiczne, tzw. reaginy, które można wykryć za pomocą metod laboratoryjnych. Jednak w Polsce zgłasza się na nie coraz mniej osób. Dla przykładu – w 1990 roku zrobiono 8 mln takich badań, a w 2008 roku zaledwie 1 mln. Jednym z testów jest VDRL, który jest modyfikacją testu wprowadzonego kiedyś przez Wassermana (test WR), a także FTA-ABS lub TPHA. Wcześniej można wykryć krętki blade oglądając pod mikroskopem wydzielinę z węzłów chłonnych, zmian skórnych i śluzowych.
Trzeci okres kiły
Po kilku, a nawet kilkunastu latach od zakażenia krętek blady może doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, takich jak: choroba psychiczna, zaburzenia ruchowe, zanik nerwu wzrokowego (prowadzi to do utraty wzroku), choroby serca, kości, stawów.
Kiła wrodzona
Jeśli kobieta chora na kiłę nie leczy się i zachodzi w ciążę, zakażeniu może ulec płód w łonie matki. Taka ciąża w ¼ przypadków kończy się poronieniem, obumarciem płodu lub śmiercią noworodka zaraz po urodzeniu. Dziecko, które przeżyje, ma kiłę wrodzoną, która rozwija się u około 40-70 proc. dzieci. Jej objawy najczęściej nie występują od razu po urodzeniu, ale w kilka tygodni lub miesięcy później. Są to m.in. zmiany skórne, gorączka, powiększenie wątroby i śledziony, żółtaczka, niedokrwistość. Takie dziecko musi być szczególnie pielęgnowane, gdyż może zarażać. Jeśli choroba nie zostanie rozpoznana, przechodzi w późne stadium i np. w okresie nastoletnim prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń kości, zębów, oczu, uszu, a co gorsza – mózgu i innych części układu nerwowego. Mimo że w Polsce każda kobieta ma obowiązek zbadać się, czy nie jest zarażona, wciąż rodzą się chore dzieci.
Uwaga! Leczenie przyszłej matki przed ciążą lub nawet dopiero w czasie ciąży zapobiega przenikaniu zarazków na płód i pozwala na urodzenie zdrowego dziecka.
Leczenie
Krętki blade są wrażliwe na penicylinę, która jest najlepszym, w pełni skutecznym lekiem. Im wcześniej przeprowadzi się leczenie, tym jest ono krótsze i szybciej można pokonać chorobę. Lek podaje się w formie zastrzyków w dużych dawkach, kuracja trwa na ogół od 15 do 40 dni. W niektórych przypadkach (np. jeśli pacjent jest uczulony na penicylinę) podaje się arsen czy bizmut. W trakcie kuracji robi się okresowe badania krwi, żeby sprawdzić, czy jest ona skuteczna. I choć chorobę można wyleczyć we wszystkich stadiach, to nie naprawi się spustoszeń, które poczyniła wcześniej. Dlatego aby uniknąć nieodwracalnych zmian wywołanych przez późną postać kiły, trzeba odpowiednio wcześnie „wyłapać” i właściwie leczyć zakażone osoby.
Profilaktyka
W związku z tym, że do zakażenia kiłą dochodzi głównie przez kontakty płciowe, należy podczas stosunku stosować prezerwatywę oraz bezwzględnie unikać intymnych kontaktów z osobami, które mają owrzodzenia czy krostki w okolicy narządów płciowych i podejrzane wysypki na ciele. Jeśli zauważymy u siebie niepokojące zmiany w okolicach lub nietypowo wyglądającą wysypkę na skórze, natychmiast powinniśmy skontaktować się z lekarzem.
Tekst: Hanna Mądra