Rzeżączka jest jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet. Może się objawiać dość banalnie np. dyskomfortem przy oddawaniu moczu lub…bólem gardła. Czasem rozwija się zupełnie nie zauważona. Dlatego też można nią zarażać nieświadomie.
Pospolicie rzeżączka zwana jest tryprem. Choć z niedawiadomych powodów jej statystyki są zaniżane, wciąż jest groźną chorobą. Występuje głównie u młodych osób, które uprawiają seks bez zabezpieczenia z wieloma partnerami.
Niebezpieczna para
Chorobę wywołuje bakteria dwoinki rzeżączki, inaczej gonokoki po łacinie zwane Neisseria gonorrhoeae. Drobnoustroje te wzrastają parami i stąd pochodzi ich nazwa. Idealnymi warunkami do ich rozwoju są ciepłe i wilgotne miejsca, takie jak intymne części ciała (pochwa, szyjka macicy, cewka moczowa, odbytnica), a także gardło. Bakterie żyją w ukryciu i mogą zainfekować organizm podczas tradycyjnego stosunku płciowego, stosunku analnego lub oralnego. Warto wiedzieć, że dwoinki rzeżączki mogą przeżyć około 4 godzin poza organizmem człowieka np. na powierzchni deski klozetowej, prześcieradła, ręcznika, mydła czy gąbki do mycia ciała. Bywa, że osoby zarażone rzeżączką przez kilka tygodni nie zdają sobie sprawy, że są chore, a niektóre z nich (nawet jeśli mają charakterystyczne objawy) nie zgłaszają się do lekarza.
Przebieg choroby u kobiet
Objawy. U pań chorobotwórcze drobnoustroje rozwijają się na śluzówce cewki moczowej lub szyjki macicy. Po około 10 dniach od zakażenia choroba daje o sobie znać bólem lub pieczeniem przy oddawaniu moczu i żółtawymi lub krwistymi upławami. Później pojawia się ból w dole brzucha, ból podczas stosunku, krwawienie między miesiączkami, wymioty, gorączka. Gdy infekcja rozwija się w odbytnicy pojawia się wydzielina, swędzenie oraz ból w okolicach odbytu, a jeśli w jamie ustnej – owrzodzenie krtani i ból gardła.
Ale u około 60 proc. kobiet objawy zakażenia rzeżączką są bardzo dyskretne, czasem trudno je zauważyć lub nie występują wcale. Dlatego właśnie u nich pojawia się więcej powikłań, one też częściej i nieświadomie zarażają partnerów.
Powikłania. Bakteria, gdy nie zostanie wychwycona w odpowiednim momencie może doprowadzić do zapalenia gruczołu Bartholina (objawiającego się obrzękiem i bólem wargi sromowej), niepłodności lub ciąży pozamacicznej – w tym wypadku ciąża nie kończy się porodem, bowiem jajowód pęka i dochodzi do krwotoku wewnętrznego, który jest niebezpieczny dla życia kobiety. Jeśli gonokokami zaraża się kobieta w ciąży infekcję może przenieść podczas porodu na noworodka, które wywołują groźne zakażenie oka.
Bywa, że skutkiem zakażenia rzeżączką jest zapalenie stawów.
Przebieg choroby m mężczyzn
Objawy. U panów chorobotwórcze dwoinki rozwijają się na błonie śluzowej cewki moczowej, a pierwsze objawy zakażenia pojawiają się znacznie szybciej niż u kobiet. Jego sygnałem, po 3-5 dniach od momentu zakażenia, jest gęsty podobny do ropy wyciek z cewki moczowej oraz ból i pieczenie przy oddawaniu moczu. Zazwyczaj niepokoją czerwone, obrzmiałe jądra, wysypka skórna, gorączka, a u homoseksualistów owrzodzenie krtani, ból gardła lub wydzielina z odbytu. Bezobjawowo choroba przebiega u 10% zakażonych rzeżączką mężczyzn.
Powikłania. Powikłaniem może być zapalenie najądrza, bezpłodność, zapalenie gruczołu krokowego (prostaty), zapalenie stawów, zapalenie opon mózgowych.
Przebieg choroby u młodych dziewczyn
Przed okresem pokwitania może u nich dojść do zakażenia rzeżączką poza drogą płciową, gdyż w tym wieku na zarazki wrażliwa jest również błona śluzowa przedsionka pochwy.
Do zakażenia może dojść np. przez przebywanie w łóżku z chorymi rodzicami, używanie wspólnych gąbek do mycia, ręczników do wycierania okolic intymnych, czy siadanie na desce sedesowej, na której bytują bakterie dwoinki.
Powikłania. Zapalenie spojówek, stawów, okostnej, a także zapalenie mózgu.
Jak wykryć chorobę?
Rzeżączkę można wykryć podczas badania bakteriologicznego wydzieliny z pochwy – u kobiet, z cewki moczowej u mężczyzn. Taki wymaz barwi się i ogląda pod mikroskopem. Jednak ta metoda jest wystarczająca tylko u mężczyzn, u kobiet w połowie przypadków jest za mało czuła. Dlatego też z pobranego wymazu z pochwy robi się posiew w celu wyhodowania bakterii. Wiarygodność tego badania wynosi 90. proc. Jednak najdokładniej, bo aż w 100 proc. winowajcę wykrywa ogólnodostępne badanie na obecność genów bakterii.
W przypadku wykrycia choroby u jednego z partnerów seksualnych, bezzwłocznie należy przebadać jego partnera.
Leczenie
Jeszcze do niedawna w leczeniu rzeżączkiwystarczała kuracja penicyliną. Okazuje się jednak, że niektóre szczepy Neisseria gonorrhoeae uodporniły się na ten antybiotyk. W takich przypadkach wenerolodzy sięgają po ceftriakson (podaje się jeden zastrzyk domięśniowo) oraz leki doustne: cefiksym, ciprofloksacynę lub oflaksacynę. Gdy rzeżączka występuje razem z chlamydiami dodaje się jeszcze jeden antybiotyk np. doksycyklinę lub azytromycyne. W trakcie kuracji należy unikać kontaktów seksualnych. A po jej zakończonej konieczne jest przeprowadzenie badania kontrolnego, aby upewnić się czy dany szczep bakterii nie jest przypadkiem oporny na przyjmowany lek.
Uwaga! Choć rzeżączkę leczy się dość łatwo, to przebycie jej nie daje trwałej odporności. Oznacza to, osoby raz wyleczone mogą się ponownie zarazić.
Tekst: Hanna Mądra